PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA POLSKIEGO 

W SZKOLE PODSTAWOWEJ IM JANA PAWŁA II W ŁĄKCIE GÓRNEJ

 

Podstawa prawna:

1. Rozporządzenie ministra edukacji narodowej z dnia 22 lutego 2019 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych
2. Art. 44 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2018 r. poz. 1457, 1560, 1669 i 2245)
3. Rozporządzenie ministra edukacji narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej(Dz.U. 2017 poz. 356)
4. Statut Szkoły

 Nauczanie języka polskiego  w klasach IV – VIII  - odbywa się  wg programu „NOWE Słowa na start” do podręcznik ów pod tym samym tytułem

  Kontrakt z uczniami:

1. Na początku roku szkolnego nauczyciel zapoznaje z zakresem wymagań programowych oraz systemem oceniania na lekcjach języka polskiego.
2. Każdy uczeń jest oceniany zgodnie z zasadami sprawiedliwości.
3. Bieżące ocenianie obejmuje: dłuższe formy pracy pisemnej, testy, krótkie formy pisemne (kartkówki), sprawdziany, odpowiedzi ustne. Oceniana jest także aktywność ucznia na lekcjach, prace domowe, udział w konkursach
4. Odpowiedzi ustne obejmują materiał działu aktualnie omawianego
5. Krótkie formy pisemne „kartkówki” mogą obejmować materiał nauczania z trzech ostatnich lekcji (nie muszą być wcześniej zapowiadane).
6. Dłuższe formy pisemne obejmujące większą część materiału (dział lub kilka działów) sprawdziany lub dłuższe prace pisemne w ciągu półrocza będą przeprowadzane 2-3 razy.
7. Dłuższe formy pisemne są obowiązkowe.
8. Jeżeli z przyczyn losowych uczeń nie może napisać pracy z całą klasą, to powinien to uczynić  w terminie uzgodnionym przez nauczyciela w terminie nieprzekraczającym 2 tygodnie
9. Nauczycielowi przysługuje czas 2 tygodni na sprawdzenie prac pisemnych
10. Ocena z pracy klasowej może być poprawiona /jednokrotnie/ przez ucznia w terminie 2 tygodni od oddania pracy klasowej.
11. Przy poprawianiu prac klasowych i pisaniu ich w drugim terminie kryteria ocen nie zmieniają się.
12. Ocenie podlegają wszystkie wymienione formy aktywności ucznia .
13. Każdy uczeń powinien otrzymać w ciągu półrocza minimum 6 ocen.
14. Nie ocenia się uczniów do trzech dni po dłuższej usprawiedliwionej nieobecności w szkole.
15. Uczeń, który opuścił więcej niż 50% lekcji może nie być  klasyfikowany z przedmiotu.
16. Każdy uczeń ma prawo do dodatkowych ocen za wykonane prace nadobowiązkowe.
17. Uczeń ma prawo 2 razy w ciągu półrocza zgłosić nieprzygotowanie do lekcji ( nie dotyczy prac klasowych  i zapowiedzianych powtórek).
18. Wszystkie sprawy sporne, nie ujęte w PZO, rozstrzygane będą zgodnie ze Statutem Szkoły oraz rozporządzeniami MEN.
19. Oceny klasyfikacyjne śródroczne i końcoworczne ustala nauczyciel przedmiotu, biorąc pod uwagę wszystkie oceny cząstkowe, ze szczególnym uwzględnieniem ocen z dłuższych sprawdzianów pisemnych,  a w przypadku oceny końcoworocznej  również oceny za pierwsze półrocze.
20. Jeżeli uczeń uzyska tytuł laureata w konkursie przedmiotowym na etapie wojewódzkim, otrzymuje ocenę celującą z przedmiotu na koniec roku, a jeśli tytuł finalisty - może uzyskać ocenę celującą na koniec roku.

Obszary aktywności podlegające ocenianiu:

1. Wypowiedzi ustne:
• kilkuzdaniowa wypowiedź,
• dialog,
• opowiadanie,
• recytacja,
• prezentacja,
• głos w dyskusji,
• czytanie tekstów
2. Wypowiedzi pisemne:
• odpowiedź na pytania,
• rozwiązanie wskazanych zadań, wykonanie ćwiczeń,
• redagowanie tekstu użytkowego: zawiadomienie, przepis, instrukcja, reklama, zaproszenie, ogłoszenie,  dedykacja, podanie, CV
• redagowanie form wypowiedzi: opowiadanie, opis, sprawozdanie, charakterystyka, list prywatny i oficjalny, kartka pocztowa, notatka w formie planu, tabeli, wykresu, streszczenia, rozprawka, dyktando.
3. Zadania praktyczne:
• niewerbalne wytwory pracy: album, słownik, mapa, plakat, przekład intersemiotyczny, słuchowisko, prezentacja multimedialna.
  
  

Formy aktywności (minimalna liczba ocen w półroczu z danej aktywności)

1. Prace klasowe ( sprawdzian kompetencji ) -2
2. Sprawdziany - 2
3. Mówienie - 2
4. Praca w grupach - 1
5. Twórczość intersemiotyczna – 1
6. Dyktando -2
7. Aktywność na lekcji i w domu  - Pięć plusów = bdb;  za zgromadzenie 5 minusów wystawiana jest cząstkowa ocena niedostateczna
8. Zeszyt - 1

Kryteria ocen poszczególnych form aktywności
Uczeń otrzymuje z pracy pisemnej ( sprawdziany, prace klasowe z gramatyki) ocenę:

dopuszczającą - od 34% do 49 % punktów,

dostateczną -      od 50% do 74% punktów,

dobrą -               od 75% do 89% punktów,

bardzo dobrą -   od 90% i więcej punktów,

celującą - gdy otrzymał ocenę bardzo dobrą i rozwiązał zadanie dodatkowe.

Kryteria oceny wypracowania (poniższe kryteria podstawowe mogą ulec modyfikacji w zalezności od sprawdzanej  formy wypowiedzi i przyjętego, a uzgodnionego wczesniej z uczniami sposobu oceny pracy)

Treść (realizacja tematu) – 4p

Kompozycja -          1p

Styl                           1p

Język                         2p

Ortografia                   2p

Interpunkcja                  1 p
      * dodatkowy punkt za walory stylistyczne pracy i celowe stosowanie środków językowo – stylistycznych

                  12   ocena cel

      11  - ocena bdb

      10 - 9   ocena db

      8 -7  ocena dst

      6 - 5 ocena dop

      0 – 4  ocena  ndst

• Recytacja (dykcja, opanowanie tekstu, interpretacja);
• Dyktanda :

Bezbłędne – cel

1 - 2 – bdb

3 - 4 - db

5 – 6 – dst

7 – 8 – dop

9 -   ndst

• Aktywność polonistyczna:

• udział i bardzo dobre wyniki w konkursach polonistycznych
• awans do następnego etapu lub uzyskanie tytułu laureata
• wyniki na poziomie wyższym niż przeciętne

Sposób ustalania oceny półrocznej i rocznej

Przy ustalaniu oceny ww. nauczyciel bierze pod uwagę stopnie ucznia z poszczególnych obszarów działalności według następującej kolejności:

• prace klasowe
• sprawdziany
• odpowiedzi
• dyktando
• prace domowe
• aktywność na lekcji, praca w grupach

Informowanie uczniów i rodziców o wymaganiach i postępach ucznia

• nauczyciel – uczeń
  • nauczyciel przekazuje uczniowi komentarz - pisemny lub ustny - do każdej wystawionej oceny;
  • uczeń ma możliwość otrzymywania dodatkowych wyjaśnień i uzasadnień do wystawionej oceny;
• nauczyciel – rodzic
  • nauczyciel wpisuje w zeszycie ocenę ucznia z odpowiedzi ustnej i recytacji;
  • podczas wywiadówek, dni otwartych, indywidualnych konsultacji rodzic może uzyskać informacje o postępach w nauce dziecka oraz ma możliwość wglądu do dłuższych prac pisemnych swojego dziecka
  • za pośrednictwem dziennika elektornicznego

 Uwaga! W sytuacji nauczania zdalnego obowiązują  szczegółowe kryteria i formy oceniania ujęte  w Regulaminie nauczania zdalnego, stanowiącym załacznik do PZO.

 Kryteria uzyskania poszczególnych ocen

 

Klasa   IV - VI

OCENA CELUJĄCA

Uczeń:

• opanował umiejętności zapisane w podstawie programowej,
• samodzielnie rozwiązuje problemy i ćwiczenia o dużym stopniu trudności,
• czyta ze zrozumieniem teksty kultury przewidziane w programie, potrafi analizować i interpretować je w sposób pogłębiony i wnikliwy, posługując się terminologią z podstawy programowej
• posługuje się bogatym i różnorodnym słownictwem oraz poprawnym językiem zarówno w mowie, jak i w piśmie,
• aktywnie uczestniczy w lekcjach i zajęciach pozalekcyjnych,
• z sukcesami bierze udział w konkursach tematycznie związanych z językiem polskim,
• tworzy wypowiedzi pisemne zgodnie z wyznacznikami gatunkowymi, poprawne pod względem kompozycji, spójności wypowiedzi, językowym, ortograficznym i interpunkcyjnym,
• odznacza się samodzielnością i dojrzałością sądów,
• wzorowo wykonuje prace domowe i zadania dodatkowe,
• współpracuje w zespole, często odgrywając rolę lidera,
• wykorzystuje wiedzę, umiejętności i zdolności twórcze (kreatywność) przy odbiorze i analizie tekstów oraz tworzeniu wypowiedzi.

OCENA BARDZO DOBRA

Uczeń:

• opanował umiejętności zapisane w podstawie programowej,
• samodzielnie rozwiązuje problemy i ćwiczenia o znacznym stopniu trudności,
• czyta ze zrozumieniem teksty kultury przewidziane w programie, potrafi analizować je samodzielnie, podejmuje próby interpretacji,
• posługuje się bogatym słownictwem i poprawnym językiem zarówno w mowie, jak i w piśmie,
• aktywnie uczestniczy w lekcjach i zajęciach pozalekcyjnych,
• bierze udział w konkursach tematycznie związanych z językiem polskim,
• tworzy wypowiedzi pisemne zgodnie z wyznacznikami gatunkowymi, w większości poprawne pod względem kompozycji, spójności wypowiedzi, językowym, ortograficznym i interpunkcyjnym,
• aktywnie uczestniczy w lekcjach,
• wykonuje prace domowe, często angażuje się w zadania dodatkowe.

OCENA DOBRA

 Uczeń:

• w większości opanował umiejętności zapisane w podstawie programowej,
• samodzielnie rozwiązuje zadania o niewielkim lub średnim stopniu trudności, a z pomocą nauczyciela – trudne,
• czyta ze zrozumieniem teksty kultury przewidziane w programie, samodzielnie odnajduje w nich informacje,
• w wypowiedziach ustnych i pisemnych popełnia niewiele błędów językowych, ortograficznych i stylistycznych,
• bierze czynny udział w lekcji,
• wykonuje prace domowe, czasem także nieobowiązkowe.

OCENA DOSTATECZNA

 Uczeń:

• częściowo opanował umiejętności zapisane w podstawie programowej,
• samodzielnie wykonuje tylko zadania łatwe; trudniejsze problemy i ćwiczenia rozwiązuje przy pomocy nauczyciela,
• odnajduje w tekście informacje podane wprost, rozumie dosłowne znaczenie większości wyrazów w tekstach dostosowanych do poziomu edukacyjnego,
• w wypowiedziach ustnych i pisemnych popełnia błędy językowe, ortograficzne i stylistyczne; wypowiedzi cechuje ubogie słownictwo,
• wypowiada się krótko, ale wypowiedź jest na ogół uporządkowana,
• niekiedy popełnia rażące błędy językowe zakłócające komunikację,
• rzadko aktywnie uczestniczy w lekcjach,
• wykonuje obowiązkowe prace domowe, ale popełnia w nich błędy

OCENA DOPUSZCZAJĄCA

 Uczeń:

• opanował w niewielkim stopniu umiejętności zapisane w podstawie programowej,
• większość zadań, nawet bardzo łatwych, wykonuje jedynie przy pomocy nauczyciela,
• czyta niezbyt płynnie, niewłaściwie akcentuje wyrazy, nie stosuje odpowiedniej intonacji,
• ma problemy z czytaniem tekstów kultury, ale podejmuje próby ich odbioru,
• nie potrafi samodzielnie analizować i interpretować tekstów,
• w wypowiedziach ustnych i pisemnych popełnia rażące błędy utrudniające komunikację, ma ubogie słownictwo i trudności z formułowaniem nawet prostych zdań,
• nie jest aktywny na lekcjach, ale wykazuje chęć do pracy, stara się wykonywać polecenia nauczyciela,
• pracuje niesystematycznie, wymaga stałej zachęty do pracy,
• często nie potrafi samodzielnie wykonać pracy domowej, ale podejmuje próby.

OCENA NIEDOSTATECZNA

 Uczeń:

• nie opanował nawet podstawowych wiadomości, ma bardzo duże braki w wiedzy i umiejętnościach z zakresu podstawy programowej,
• ma kłopoty z techniką czytania,
• nie odnajduje w tekście informacji podanych wprost, nie rozumie dosłownego znaczenia wielu wyrazów w tekstach dostosowanych do poziomu edukacyjnego,
• nie wykonuje zadań ani poleceń nauczyciela,
• wykazuje się niechęcią do nauki,
• zaniedbuje wykonywanie prac domowych,
• nie angażuje się w pracę grupy.

Uwaga: Szczegółowy wykaz wykaz wiedzy i  umiejętności z języka polskiego, jakie należy posiadać na etapie klas IV – VI zawiera podstawa programowa  nauczania języka polskiego.

 KLASA VII

OCENĘ CELUJĄCĄ otrzymuje uczeń:

• Którego wiedza i umiejętności znacznie wykraczają poza obowiązujący program nauczania.
• Twórczo oraz samodzielnie rozwija własne uzdolnienia i zainteresowania.
• Proponuje rozwiązania oryginalne i wykraczające poza materiał programowy.
• Jego wypowiedzi ustne i pisemne są bezbłędne oraz cechują się dojrzałością myślenia.
• Nie powiela cudzych poglądów, potrafi krytycznie ustosunkować się do językowej, literackiej i kulturalnej rzeczywistości.
• Bierze udział i osiąga sukcesy w konkursach przedmiotowych i literackich na szczeblu rejonowym, wojewódzkim, krajowym.
• Podejmuje działalność literacką lub kulturalną w różnych formach szkolnych, prezentuje wysoki poziom merytoryczny oraz artystyczny

OCENĘ BARDZO DOBRĄ otrzymuje uczeń, który:

 opanował pełny zakres wiadomości i umiejętności przewidziany programem nauczania

Kształcenie literackie i językowe:

• Sprawnie posługuje się w wypowiedziach różnorodnymi środkami językowymi (leksykalnymi, składniowymi), słownictwem o zabarwieniu emocjonalnym.
• Biegle dokonuje przekształceń tekstu literackiego (streszczenie, opis, opowiadanie).
• Redaguje charakterystykę postaci, charakterystykę porównawczą. Umiejętnie wprowadzając cytaty z utworu literackiego, w sposób samodzielny i wszechstronny dokonuje oceny prezentowanego bohatera.
• Dokonuje opisu sytuacji na podstawie lektury, a także wydarzeń, sytuacji rzeczywistych.
• Opis zjawiska przyrodniczego, krajobrazu wzbogaca różnorodnymi środkami artystycznego wyrazu.
• Jest świadomym odbiorcą dzieła literackiego, filmowego czy teatralnego, porównuje dramat z jego realizacją telewizyjną, powieść z jej filmową adaptacją.
• Pisze sprawozdanie, recenzję, które prezentuje indywidualne, oryginalne spojrzenie na lekturę, film, teatr; swobodnie używa fachowego słownictwa.
• Bezbłędnie dokonuje analizy utworu epickiego, wskazuje elementy świata przedstawionego, typ narracji, określa bohaterów na podstawie języka, jakim się posługują; wyodrębnia akcję, fabułę, epizody, wątki.
• Wskazuje w tekście środki językowe właściwe dla funkcji wypowiedzi (np. zwroty do adresata, pytania retoryczne, grzecznościowe, argumentowanie).
• Wskazuje w opowiadaniu opisy, określa ich funkcję; rozpoznaje środki językowe służące wyrażaniu uczuć i nastroju w opisach.
• Analizuje i interpretuje utwór liryczny, określa typ liryki, rodzaj podmiotu lirycznego.
• Zna typy narracji, komizm i jego rodzaje, omawia poznawcze i moralne walory utworu.
• Sprawnie omawia symbolikę utworu; nawiązuje do obyczajowości i tradycji narodowej, wskazuje na jej ciągłość i zmienność, wartości moralne i estetyczne.
• Gromadzi słownictwo na zadany temat.
• Charakteryzuje epoki literackie wg materiału programowego

Fleksja i składnia

• Omawia klasyfikację imiesłowów, ich budowę i zastosowanie w różnych funkcjach składniowych.
• Poprawnie pisze "nie" z imiesłowami.
• Określa funkcje stron czasownika; zasadę stosowania strony czynnej i biernej.
• Wskazuje różnice między czasownikiem przechodnim i nieprzechodnim
• Wyjaśnia, na czym polega nieregularność odmiany czasownika i osobliwości w odmianie rzeczowników.
• Podaje przykłady zdań, w których znane części mowy występują w różnych funkcjach składniowych.
• Bezbłędnie przeprowadza klasyfikację zaimków (ze względu na różne kryteria).
• Określa funkcje pełnione w wypowiedzeniach przez partykuły i wykrzykniki.
• Przeprowadza analizę składniową zdania pojedynczego na trudniejszych przykładach. ­
• Omawia znaczenie okoliczników, ich funkcje składniowe, sposoby wyrażania, związek z wyrazem określanym.
• Określa funkcje wyrazów stojących poza związkami zdania.
• Wskazuje różnice między rodzajami zdań złożonych współrzędnie
• Rozpoznaje zdania okolicznikowe i ich rodzaje.
• Omawia na przykładach zasady poprawnego stosowania imiesłowowego równoważnika zdania.
• Wskazuje różnice między rodzajami zdań podrzędnych.
• Przedstawia budowę zdania złożonego na wykresie, nazywa zdania składowe.

Słowotwórstwo:

• Wyodrębnia w wyrazie podstawę słowotwórczą i rdzeń, wskazuje na różnicę między nimi.
• Rysuje wykres rodziny słowotwórczej wyrazów o mniej przejrzystej budowie.
• Przeprowadza klasyfikację wyrazów złożonych, podaje ich przykład:
• Omawia klasyfikację skrótowców ze względu na ich budowę, podaje przykłady.
• Fonetyka
• Przeprowadza i biegle omawia klasyfikację głosek.
• Charakteryzuje rodzaje upodobnień fonetycznych i uproszczeń spółgłoskowych.

OCENĘ DOBRĄ otrzymuje uczeń, który opanował wiedzę i umiejętności:

Kształcenie literackie i językowe

• Podejmuje próby wypowiadania się w formach (np. sprawozdanie; recenzja, rozprawka    na tematy z życia ucznia, opis sytuacji, charakterystyka porównawcza)
• W wypowiedziach podejmuje próby oceny, wartościowania problemów i zjawisk dotyczących języka, literatury, kultury.
• Potrafi samodzielnie poprawić większość własnych błędów.
• Wykazuje dobrą znajomość treści omawianych lektur, omawia elementy świata przedstawionego utworu, wskazuje akcję, wątki, bohaterów i ich powiązania; określa typ powieści.
• W opowiadaniu poprawnie zapisuje dialog, wzbogaca swą pracę o elementy opisów.
• Wymienia rodzaje i gatunki literackie, określa ich cechy.
• Zna terminy literackie.
• Swobodnie wypowiada się o utworze literackim, nazywa własne stany uczuciowe. ­
• Wskazuje w utworze poznane środki stylistyczne, dokonuje próby określenia ich funkcji w utworze.

Fleksja i składnia

• Przeprowadza klasyfikację imiesłowów, wskazuje podobieństwa i różnice z czasownikiem, przymiotnikiem, przysłówkiem.
• Określa rolę imiesłowów w zdaniu.. .
• Przedstawia podział czasowników na grupy koniugacyjne.
• Określa funkcje składniowe osobowych i nieosobowych form czasowników.
• Wskazuje na różnice w budowie formy strony czynnej, biernej i zwrotnej.
• Przekształca zdania z konstrukcji czynnej na bierną i odwrotnie.
• Rozpoznaje formę zwrotną nie mającą znaczenia strony zwrotnej.
• Rozpoznaje rzeczowniki o nietypowej odmianie.
• Stosuje w zdaniu rzeczownik w różnych funkcjach składniowych.
• Nazywa rodzaje partykuł i wykrzykników.
• Pisze poprawnie partykuły z różnymi częściami mowy.
• Przeprowadza analizę składniową zdania pojedynczego rozwiniętego.
• Wyróżnia w zdaniu okoliczniki i nazywa ich rodzaje.
• Rozpoznaje w zdaniu szyk przestawny, uzasadnia jego użycie.
• Nazywa rodzaje zdań złożonych współrzędnie i podrzędnych.
• Przekształca według podanego schematu zdanie złożone z imiesłowowym równoważnikiem zdania.

Słowotwórstwo

• Tworzy wyrazy pochodne stanowiące różne części mowy.
• Tworzy wyrazy pochodne od wyrażeń przyimkowych i czasowników (z formantem zerowym).
• Grupuje wyrazy pokrewne w rodzinę, znajduje rdzeń wyrazowy i jego formy oboczne.
• Rysuje wykres rodziny wyrazów.
• Przeprowadza analizę słowotwórczą wyrazu.

Fonetyka

• Przeprowadza klasyfikację głosek
• Poprawnie zaznacza akcent wyrazowy i zdaniowy
• Na konkretnych przykładach zaznacza upodobnienia fonetyczne i uproszczenia grup spółgłoskowych

OCENĘ DOSTATECZNĄ otrzymuje uczeń, który:

Kształcenie literackie i językowe

• Przedstawia treść utworów na podstawie cichego czytania tekstu, określa akcję i jej przebieg, wskazuje monologi i dialogi, rozumie motywy postępowania bohaterów.
• Zna pojęcie dramatu, fraszki, hymnu, satyry, powieści historycznej, poprawnie posługuje się nimi w wypowiedziach.
• Poprawnie redaguje charakterystykę postaci, opowiadanie, opis, streszczenie, sprawozdanie z lektury, plan rozprawki (przynajmniej podejmuje próby).
• Samodzielnie posługuje się poznanymi słownikami.
• Zna i stosuje w stopniu przynajmniej dostatecznym zasady ortografii i interpunkcji.

Fleksja i składnia

• Odróżnia imiesłów od innych form czasownika, rozróżnia imiesłowy przymiotnikowe i przysłówkowe.
• Tworzy różne strony czasowników.
• Określa funkcje składniowe znanych części mowy.
• Rozróżnia okoliczniki, potrafi określić sposób ich wyrażenia.
• Pisze w miarę poprawnie partykuły "nie", "by" z czasownikiem.
• Wyróżnia w zdaniu rzeczownik, określa jego formę fleksyjną, funkcję składniową, łączy w związki składniowe z innymi wyrazami.
• Wyszukuje w zdaniu przymiotnik, stosuje w poprawnych formach gramatycznych, wyróżnia przymiotniki podlegające stopniowaniu i stopniuje je; określa funkcję w zdaniu.
• Rozróżnia zaimki.
• Rozpoznaje partykuły.
• Uzupełnia zdania wykrzyknikami.
• Na łatwych przykładach przeprowadza analizę zdania pojedynczego, wyodrębnia zespoły składniowe, rozpoznaje części mowy i określa ich funkcje składniowe, sporządza wykres zdania.
• Rozróżnia rodzaje okoliczników.
• Rozpoznaje zdania złożone współrzędnie i podrzędnie.
• Wyróżnia imiesłowowy równoważnik zdania.
• Przy pomocy nauczyciela rysuje schemat składniowy zdania złożonego.

Słowotwórstwo

• Na przykładach o przejrzystej budowie wyróżnia w wyrazie podstawę słowotwórczą   i formant (rodzaje formantów).
• Porządkuje wyrazy pokrewne w łańcuchy wyrazów podstawowych pochodnych.
• Zestawia wyrazy pokrewne w rodziny wyrazów.

Fonetyka

• Odróżnia głoski i litery.
• Określa spółgłoski.
• Poprawnie zaznacza akcent

DOPUSZCZAJĄCĄ otrzymuje uczeń, którego wiedza i umiejętności pozwalają na samo­dzielne lub przy pomocy nauczyciela wykonanie zadań o niewielkim stopniu trudności.

Kształcenie literackie

• Jego technika czytania i zrozumienia tekstu literackiego pozwala na samodzielne opowiadanie odtwórcze.
• Potrafi wskazać fikcję i autentyzm utworu.
• W stopniu zadowalającym pracuje z książką, zaznaczając odpowie­dnie fragmenty.
• Określa cechy powieści, wskazuje akcję, wątki, bohaterów.
• Pisze charakterystykę bohatera literackiego, opowiadanie odtwórcze, streszczenie.
• Samodzielnie pisze plan ramowy i szczegółowy.
• W wypowiedziach pisemnych popełniane błędy językowe, stylistyczne, logiczne i ortograficzne nie przekreślają całkowicie wartości pracy i wysiłku, jaki włożył w ich napisanie.

Język

• Potrafi rozpoznać odmienne i nieodmienne części mowy.
• Wskazuje na prostych przykładach imiesłowy.
• Wyodrębnia w zdaniu okoliczniki, bez ich nazywania.
• Rozpoznaje typy zdań (pojedyncze i złożone).
• Dokonuje wykresu prostego zdania złożonego.
• Na prostych przykładach tworzy rodzinę wyrazów.
• Dzieli wyraz na głoski, litery, sylaby.
• Określa głoski.

OCENĘ NIEDOSTATECZNĄ otrzymuje uczeń, który:

• Nie opanował elementarnych wiadomości dotyczących gatunków literackich, ich budowy, analizy utworu literackiego- ma słaby zakres słownictwa, błędnie redaguje swe wypowiedzi (pod względem językowym i rzeczowym)
• Nie opanował techniki głośnego i cichego czytania tekstu w stopniu zadowalającym, ma trudności ze zrozumieniem lektury
• W wypowiedziach pisemnych nie przestrzega zasad ortograficznych, interpunkcyjnych, językowo-logicznych, stylistycznych
• Ma kłopoty z rozpoznawaniem odmiennych i nieodmiennych części mowy
• Nie potrafi w stopniu zadowalającym przyswoić poznanego materiału gramatycznego przewidzianego programem nauczania
• Nawet przy pomocy nauczyciela nie jest w stanie rozwiązać zadań o elementarnym stopniu trudności.

Klasa VIII

OCENA CELUJĄCA

• Uczeń samodzielnie i twórczo rozwija własne uzdolnienia i zainteresowania
• Proponuje rozwiązania oryginalne i wykraczające poza materiał programowy.
• Wypowiedzi ustne i pisemne cechują się dojrzałością myślenia, świadczą o systematycznym pogłębianiu zdobytej wiedzy.
• Nie powiela cudzych poglądów, potrafi krytycznie ustosunkować się do językowej, literackiej i kulturalnej rzeczywistości.
• Bierze udział i osiąga sukcesy w konkursach języka polskiego na szczeblu rejonowym, wojewódzkim. Uczestniczy w organizowanych w mieście, województwie, kraju konkursach literackich.
• Podejmuje działalność literacką lub kulturalną w różnych formach (szkolna gazetka, kółka polonistyczne lub teatralne, przygotowania gier dramatycznych, quizów polonistycznych, twórcza praca poza­szkolna w klubach itp.).
• Prezentuje wysoki poziom merytoryczny i artystyczny.
• Prace pisemne są bezbłędne.

OCENA BARDZO DOBRA

Uczeń opanował pełny zakres wiadomości i umiejętności określony programem nauczania

Kształcenie literackie i językowe

• Wypowiedzi ustne i pisemne są całkowicie poprawne pod wzgl. stylistyczno - językowym, logicznym i rzeczowym.
• Potrafi samodzielnie zanalizować i zinterpretować utwory liryczne, epickie i dramatyczne przewidziane programem nauczania; wyodrębnia poznane tropy stylistyczne, określa ich funkcję w utworze literackim.
• Rozpoznaje rodzaje i gatunki literackie oraz ich cechy gatunkowe. - Posiada bardzo dobrą znajomość utworów literackich przewidzia­nych w programie nauczania.
• Prace pisemne świadczą o znajomości problematyki, kompozycji, znajomości reguł gramatycznych i interpunkcyjnych; formułuje wypowiedzi zawierające własne sądy i przemyślenia dotyczące różnych tekstów.
• Pisze rozprawki na tematy dotyczące życia ucznia, a także odnoszą­ce się do problemów przedstawionych w lekturach. Swe opinie popiera umiejętnie dobranymi cytatami.
• Swobodnie wypowiada się w opisie przeżyć wewnętrznych o uczu­ciach i doznaniach bohaterów literackich i własnych, używa słownic­twa nacechowanego emocjonalnie.
• W opowiadaniach twórczych i odtwórczych stosuje słownictwo ożywiające relację, słownictwo oceniające, wykorzystuje różnorodne konstrukcje zdaniowe, urozmaica wypowiedzi dialogami, monologa­mi, opisami przeżyć, sytuacji, cła, postaci, pytaniami retorycznymi, cytatami.
• Charakteryzuje epoki literackie wg materiału programowego

Fleksja i składnia

• Biegle klasyfikuje części mowy, określa ich formę gramatyczną oraz funkcje składniowe.
• Potrafi omówić osobliwości w odmianie rzeczowników i czasowników.
• Rozróżnia typy liczebników; odmienia je.
• Umie przedstawić podział zaimków ze względu na funkcję w zdaniu i zastępowaną część mowy; umiejętnie stosuje zaimki w zdaniu.
• Wykonuje wykresy zdań złożonych.
• Wskazuje błędnie sformułowane zdania, potrafi nazwać rodzaj błędu i poprawić go.
• Rozróżnia mowę zależną i niezależną; zdania i wyrazy wtrącone, stosując je wypowiedziach pisemnych.

Slowotwórstwo

• Bezbłędnie dokonuje analizy słowotwórczej wyrazu, określa jego znaczenie realne i słowotwórcze.
• Potrafi omówić funkcje formantów słowotwórczych.
• Biegle nazywa i analizuje kategorie słowotwórcze wyrazów.
• Wskazuje wśród wyrazów złożonych: złożenia, zrosty, zestawienia.
• Przeprowadza analizę słowotwórczą wyrazu.
• Omawia typy skrótowców.

Ortografia

• Opanował w stopniu bardzo dobrym zasady ortografii.
• Poprawnie stosuje znaki interpunkcyjne.
• Potrafi w wypowiedzeniu oddzielić człony równorzędne pod wzgl. logiczno-składniowym.

OCENA DOBRA

Uczeń opanował wiadomości i umiejętności przewidziane programem nauczania.

• W zależności od celu komunikacji różnie kształtuje swoje wypowie­dzi.
• Posługuje się słownictwem związanym z doznaniami emocjonalnymi
• Osiąga spójność wypowiedzi poprzez parafrazę tekstu, a także stosowanie wyrazów spajających.
• Samodzielnie potrafi poprawić większość błędów językowych i stylistycznych.
• Poprawnie redaguje wszystkie formy wypowiedzi: opowiadanie, opis, streszczenie, sprawozdanie, recenzja, charakterystyka, rozprawka
• Zna treść wymaganych programem lektur.
• Rozpoznaje rodzaje i gatunki literackie.
• Dokonuje interpretacji tekstu poetyckiego, wskazuje i nazywa środki poetyckie.

Fleksja i składnia

• Posiada usystematyzowane wiadomości o częściach mowy.
• Zna koniugacje czasowników, tworzy imiesłowy.
• Poprawnie określa formę gramatyczną odmiennych części mowy.
• Poprawnie odmienia zaimki, dzieli je ze względu na znaczenie.
• Wykonuje rozbiór logiczny i gramatyczny zdania łącznie z wykresem związków wyrazowych.
• Wyodrębnia rodzaje zdań.
• Poprawnie przekształca i stosuje imiesłowowy równoważnik zdania.
• Sporządza proste wykresy zdań wielokrotnie złożonych

Słowotwórstwo

• Oddziela formant od podstawy słowotwórczej, nazywa formanty, wskazuje oboczności.
• Sporządza wykresy rodziny wyrazów, znajduje rdzeń, wskazuje na oboczność w rdzeniu.
• Odróżnia zrosty, złożenia, neologizmy.
• W miarę dobrze opanował zasady ortograficzne i interpunkcyjne.

OCENA DOSTATECZNA

Uczeń, w zakresie umożliwiającym postępy w dalszym uczeniu się, opanował wiedzę       i umiejętności zawarte w programie.

Kształcenie literackie i językowe

• Wypowiada się poprawnie pod względem językowym i rzeczowym.
• Rozpoznaje elementy świata przedstawionego w utworze literackim.
• Poprawnie pisze opowiadanie, opis postaci, list, sprawozdanie, charakterystykę, streszczenie, plan rozprawki.
• Włącza dialog w tok narracji.
• Na prostym przykładzie omawia cechy dramatu.
• Wyodrębnia elementy budowy wiersza (strofa, wers); wskazuje rymy, podstawowe środki stylistyczne, temat i podmiot liryczny.
• Umie się posługiwać słownikami i encyklopedią.

Fleksja i składnia

• Rozróżnia części mowy.
• Umie dokonać rozbioru logicznego i gramatycznego (proste przy­kłady).
• Rozróżnia zdania podrzędnie złożone i współrzędnie złożone.
• Potrafi wskazać mowę zależną i niezależną.

Słowotwórstwo

• Tworzy wyrazy pochodne
• Oddziela podstawę słowotwórczą od formantu, tworzy rodzinę wyrazów, rysuje wykres rodziny wyrazów o przejrzystej budowie. - Wyróżnia w tekście archaizmy i neologizmy.

Ortografia

• Popełnia nieliczne błędy ortograficzne.
• Zna podstawowe zasady ortograficzne oraz pisownię partykuł z różnymi częściami mowy.
• Zna zasadę stosowania wielkich liter.
• Zna reguły interpunkcji w zdaniach pojedynczych i złożonych.

OCENA DOPUSZVCZAJĄCA

• Uczeń samodzielnie lub przy pomocy nauczyciela wykonuje proste zadania przewidziane w programie nauczania klasy ósmej.
• Rozumie czytany i zanalizowany na lekcji tekst.
• Popełniane błędy nie przekreślają wartości pracy i wysiłku, jaki włożył w jej napisanie.
• Poprawnie redaguje proste opowiadanie, charakterystykę, opis postaci, list, sprawozdanie.
• Przy pomocy nauczyciela rozróżnia części mowy i zdania.
• Rozpoznaje zdanie pojedyncze i złożone.
• Odróżnia zdanie podrzędnie złożone od zdania współrzędnie złożonego.
• Tworzy wyrazy pochodne, podstawowe, rodzinę wyrazów.

 OCENA NIEDOSTATECZNA

• Uczeń nie opanował wiadomości podstawowych w zakresie fleksji i składni, słowotwórstwa, fonetyki.
• Popełnia podstawowe błędy ortograficzne.
• Nie przeczytał lektur.
• Prace pisemne nie są poprawne pod względem rzeczowym, logicznym, stylistycznym.
• Nie rozumie tematyki przeczytanego tekstu.

Nawet z pomocą nauczyciela nie jest w stanie rozwiązać zagadnienia o elementarnym stopniu trudności