32-731 Żegocina
Łąkta Górna 304
PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA Z FIZYKI
SPOSOBY SPRAWDZANIA WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI UCZNIA:
ZASADY OCENIANIA ORAZ INNE INFORMACJE
Wymagania na poszczególne oceny z fizyki w klasie 7
Kursywą oznaczono treści dodatkowe.
Wymagania na poszczególne oceny |
|||
konieczne |
podstawowe |
rozszerzające |
dopełniające |
dopuszczający |
dostateczny |
dobry |
bardzo dobry |
Rozdział I. ZACZYNAMY UCZYĆ SIĘ fizykI |
|||
Uczeń · podaje nazwy przyrządów stosowanych w poznawaniu przyrody · przestrzega zasad higieny i bezpieczeństwa · stwierdza, że podstawą eksperymentów · wymienia podstawowe przyrządy służące · zapisuje wyniki pomiarów w tabeli · rozróżnia pojęcia: wielkość fizyczna i jednostka wielkości fizycznej · stwierdza, że każdy pomiar obarczony jest niepewnością · oblicza wartość średnią wykonanych pomiarów · stosuje jednostkę siły, którą jest niuton (1 N) · potrafi wyobrazić sobie siłę o wartości 1 N · posługuje się siłomierzem · podaje treść pierwszej zasady dynamiki
|
Uczeń · opisuje sposoby poznawania przyrody · rozróżnia pojęcia: obserwacja, pomiar, doświadczenie · wyróżnia w prostych przypadkach czynniki, które mogą wpłynąć na przebieg zjawiska · omawia na przykładach, jak fizycy poznają świat · objaśnia na przykładach, po co nam fizyka · selekcjonuje informacje uzyskane z różnych źródeł, np. na lekcji, z podręcznika, z literatury popularnonaukowej, internetu · wyjaśnia, że pomiar polega na porównaniu wielkości mierzonej ze wzorcem · projektuje tabelę pomiarową pod kierunkiem nauczyciela · przelicza jednostki czasu i długości · szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku i wybiera właściwe przyrządy pomiarowe (np. do pomiaru długości) · posługuje się pojęciem niepewności pomiarowej; zapisuje wynik pomiaru wraz z jego jednostką oraz informacją o niepewności · wyjaśnia, dlaczego wszyscy posługujemy się jednym układem jednostek — układem SI · używa ze zrozumieniem przedrostków, np. mili-, mikro-, kilo- · projektuje proste doświadczenia dotyczące np. pomiaru długości · wykonuje schematyczny rysunek obrazujący układ doświadczalny · wyjaśnia istotę powtarzania pomiarów · zapisuje wynik zgodnie z zasadami zaokrąglania oraz zachowaniem liczby cyfr znaczących wynikającej z dokładności pomiaru lub z danych · planuje pomiar np. długości tak, aby zminimalizować niepewność pomiaru · projektuje tabelę pomiarową pod kierunkiem nauczyciela · definiuje siłę jako miarę działania jednego ciała na drugie · podaje przykłady działania sił i rozpoznaje je w różnych sytuacjach praktycznych (siły: ciężkości, nacisku, sprężystości, oporów ruchu) · wyznacza wartość siły za pomocą siłomierza albo wagi analogowej lub cyfrowej, zapisuje wynik pomiaru wraz z jego jednostką oraz informacją o niepewności · wyznacza i rysuje siłę wypadkową sił o jednakowych kierunkach · określa warunki, w których siły się równoważą · rysuje siły, które się równoważą · wyjaśnia, od czego zależy bezwładność ciała · posługuje się pojęciem masy jako miary bezwładności ciał · ilustruje I zasadę dynamiki Newtona · wyjaśnia zachowanie się ciał na podstawie pierwszej zasady dynamiki Newtona
|
Uczeń · samodzielnie projektuje tabelę pomiarową, np. do pomiaru długości ławki, pomiaru czasu · przeprowadza proste doświadczenia, które sam zaplanował · wyciąga wnioski z przeprowadzonych · doświadczeń · szacuje wyniki pomiaru · wykonuje pomiary, stosując różne metody pomiaru · projektuje samodzielnie tabelę pomiarową · opisuje siłę jako wielkość wektorową, wskazuje wartość, kierunek, zwrot i punkt przyłożenia wektora siły · demonstruje równoważenie się sił mających ten sam kierunek · wykonuje w zespole kilkuosobowym zaprojektowane doświadczenie demonstrujące dodawanie sił o różnych kierunkach · demonstruje skutki bezwładności ciał
|
Uczeń · krytycznie ocenia wyniki pomiarów · planuje pomiary tak, aby zmierzyć wielkości mniejsze od dokładności posiadanego przyrządu pomiarowego · rozkłada siłę na składowe · graficznie dodaje siły o różnych kierunkach · projektuje doświadczenie demonstrujące dodawanie sił o różnych kierunkach · demonstruje równoważenie się sił mających różne kierunki
|
Rozdział II. Ciała w ruchu |
|||
Uczeń: · omawia, na czym polega ruch ciała · wskazuje przykłady względności ruchu · rozróżnia pojęcia: droga i odległość · stosuje jednostki drogi i czasu · określa, o czym informuje prędkość · wymienia jednostki prędkości · opisuje ruch jednostajny prostoliniowy · wymienia właściwe przyrządy pomiarowe · mierzy, np. krokami, drogę, którą zamierza przebyć · mierzy czas, w jakim przebywa zaplanowany odcinek drogi · stosuje pojęcie prędkości średniej · podaje jednostkę prędkości średniej · wyjaśnia, jaką prędkość (średnią czy chwilową) wskazują drogowe znaki ograniczenia prędkości · definiuje przyspieszenie · stosuje jednostkę przyspieszenia · wyjaśnia, co oznacza przyspieszenie równe np. · rozróżnia wielkości dane i szukane · wymienia przykłady ruchu jednostajnie opóźnionego i ruchu jednostajnie przyspieszonego
|
Uczeń: · opisuje wybrane układy odniesienia · wyjaśnia, na czym polega względność ruchu · szkicuje wykres zależności drogi od czasu na podstawie podanych informacji · wyodrębnia zjawisko z kontekstu, wskazuje · wyjaśnia, jaki ruch nazywamy ruchem jednostajnym · posługuje się wzorem na drogę w ruchu · szkicuje wykres zależności prędkości od czasu w ruchu jednostajnym na podstawie podanych danych · oblicza wartość prędkości · posługuje się pojęciem prędkości do opisu ruchu prostoliniowego jednostajnego · rozwiązuje proste zadania obliczeniowe związane z ruchem, stosując związek prędkości z drogą i czasem, w którym ta droga została przebyta · zapisuje wyniki pomiarów w tabeli · odczytuje z wykresu zależności prędkości od czasu wartości prędkości w poszczególnych chwilach · oblicza drogę przebytą przez ciało w ruchu jednostajnym prostoliniowym · rysuje wykres zależności drogi od czasu w ruchu jednostajnym prostoliniowym na podstawie danych z tabeli · posługuje się jednostką prędkości w układzie SI, przelicza jednostki prędkości (przelicza wielokrotności i podwielokrotności) · zapisuje wynik obliczenia w zaokrągleniu do liczby cyfr znaczących wynikającej z dokładności pomiaru lub z danych (np. z dokładnością do 2–3 cyfr znaczących) · wyznacza prędkość, z jaką się porusza, idąc lub biegnąc, i wynik zaokrągla zgodnie z zasadami oraz zachowaniem liczby cyfr znaczących wynikającej z dokładności pomiaru lub z danych · szacuje długość przebytej drogi na podstawie liczby kroków potrzebnych do jej przebycia · odróżnia prędkość średnią od prędkości chwilowej · wykorzystuje pojęcie prędkości średniej do rozwiązywania prostych zadań obliczeniowych, rozróżnia dane i szukane, przelicza wielokrotności i podwielokrotności · wyjaśnia, jaki ruch nazywamy ruchem jednostajnie przyspieszonym · wyjaśnia sens fizyczny przyspieszenia · odczytuje z wykresu zależności prędkości od czasu wartości prędkości w poszczególnych chwilach · rozwiązuje proste zadania obliczeniowe, wyznacza przyspieszenie, czas rozpędzania i zmianę prędkości ciała · wyjaśnia, jaki ruch nazywamy ruchem jednostajnie opóźnionym · opisuje jakościowo ruch jednostajnie opóźniony · opisuje, analizując wykres zależności prędkości od czasu, czy prędkość ciała rośnie, czy maleje · posługuje się pojęciem przyspieszenia do opisu ruchu prostoliniowego jednostajnie przyspieszonego i jednostajnie opóźnionego · odczytuje dane zawarte na wykresach opisujących ruch
|
Uczeń: · odczytuje dane zawarte na wykresach opisujących ruch · rysuje wykres zależności drogi od czasu w ruchu jednostajnym prostoliniowym · wykonuje doświadczenia w zespole · szkicuje wykres zależności prędkości od czasu w ruchu jednostajnym · stosuje wzory na drogę, prędkość i czas · rozwiązuje trudniejsze zadania obliczeniowe dotyczące ruchu jednostajnego · rozwiązuje zadania nieobliczeniowe · planuje doświadczenie związane z wyznaczeniem prędkości, wybiera właściwe narzędzia pomiarowe, wskazuje czynniki istotne i nieistotne, wyznacza prędkość na podstawie pomiaru drogi i czasu, w którym ta droga została przebyta, krytycznie ocenia wyniki doświadczenia · przewiduje, jaki będzie czas jego ruchu na wyznaczonym odcinku drogi, gdy jego · przewiduje, jaki będzie czas jego ruchu na wyznaczonym odcinku drogi, gdy jego prędkość zmaleje: 2, 3 i więcej razy · wyjaśnia, od czego zależy niepewność pomiaru drogi i czasu · wyznacza na podstawie danych z tabeli (lub doświadczania) prędkość średnią · wyjaśnia pojęcie prędkości względnej · oblicza przyspieszenie i wynik zapisuje wraz z jednostką · określa przyspieszenie w ruchu jednostajnie opóźnionym · stosuje do obliczeń związek przyspieszenia ze zmianą prędkości i czasem, w którym ta zmiana nastąpiła () · posługuje się zależnością drogi od czasu dla ruchu jednostajnie przyspieszonego · szkicuje wykres zależności drogi od czasu w ruchu jednostajnie przyspieszonym · projektuje tabelę, w której będzie zapisywać wyniki pomiarów · wykonuje w zespole doświadczenie pozwalające badać zależność przebytej przez ciało drogi od czasu w ruchu jednostajnie przyspieszonym · oblicza przebytą drogę w ruchu jednostajnie przyspieszonym, korzystając ze wzoru · posługuje się wzorem · rysuje wykresy na podstawie podanych informacji · wyznacza wartość prędkości i drogę z wykresów zależności prędkości i drogi od czasu dla ruchu prostoliniowego odcinkami jednostajnego · oblicza przyspieszenie, korzystając z danych odczytanych z wykresu zależności drogi od czasu · rozpoznaje rodzaj ruchu na podstawie wykresów zależności prędkości od czasu i drogi od czasu
|
Uczeń: · sporządza wykres na podstawie danych zawartych w tabeli · analizuje wykres i rozpoznaje, czy opisana zależność jest rosnąca, czy malejąca · opisuje prędkość jako wielkość wektorową · projektuje i wykonuje doświadczenie pozwalające badać ruch jednostajny prostoliniowy · rysuje wykres zależności prędkości od czasu w ruchu jednostajnym na podstawie danych · analizuje wykresy zależności prędkości od czasu i drogi od czasu dla różnych ciał poruszających się ruchem jednostajnym · oblicza prędkość ciała względem innych ciał, · oblicza prędkość względem różnych układów odniesienia · demonstruje ruch jednostajnie przyspieszony · rysuje, na podstawie wyników pomiaru przedstawionych w tabeli, wykres zależności prędkości ciała od czasu w ruchu jednostajnie przyspieszonym · analizuje wykres zależności prędkości od czasu sporządzony dla kilku ciał i na tej postawie określa, prędkość którego ciała rośnie najszybciej, a którego – najwolniej · opisuje, analizując wykres zależności prędkości od czasu, czy prędkość ciała rośnie szybciej, czy wolniej · demonstruje ruch opóźniony, wskazuje w otaczającej rzeczywistości przykłady ruchu opóźnionego i jednostajnie opóźnionego · oblicza prędkość końcową w ruchu prostoliniowym jednostajnie przyspieszonym · rozwiązuje zadania obliczeniowe dla ruchu jednostajnie przyspieszonego i jednostajnie opóźnionego · rozwiązuje zadania obliczeniowe dla ruchu jednostajnie opóźnionego · projektuje doświadczenie pozwalające badać zależność przebytej przez ciało drogi od czasu w ruchu jednostajnie przyspieszonym · wykonuje wykres zależności drogi od czasu w ruchu jednostajnie przyspieszonym na podstawie danych doświadczalnych · wyjaśnia, dlaczego wykres zależności drogi od czasu w ruchu jednostajnie przyspieszonym nie jest linią prostą · rozwiązuje trudniejsze zadanie rachunkowe na podstawie analizy wykresu · wyznacza zmianę prędkości i przyspieszenie z wykresów zależności prędkości od czasu dla ruchu prostoliniowego jednostajnie zmiennego (przyspieszonego lub opóźnionego)
|
Rozdział III. Siła wpływa na ruch |
|||
Uczeń: · omawia zależność przyspieszenia od siły działającej na ciało · opisuje zależność przyspieszenia od masy ciała (stwierdza, że łatwiej poruszyć lub zatrzymać ciało o mniejszej masie) · współpracuje z innymi członkami zespołu podczas wykonywania doświadczenia · opisuje ruch ciał na podstawie drugiej zasady dynamiki Newtona · podaje definicję jednostki siły (1 niutona) · mierzy siłę ciężkości działającą na wybrane ciała o niewielkiej masie, zapisuje wyniki pomiaru wraz z jednostką · stosuje jednostki masy i siły ciężkości · opisuje ruch spadających ciał · używa pojęcia przyspieszenie grawitacyjne · opisuje skutki wzajemnego oddziaływania ciał (np. zjawisko odrzutu) · podaje treść trzeciej zasady dynamiki · opisuje wzajemne oddziaływanie ciał, posługując się trzecią zasadą dynamiki Newtona
|
Uczeń: · podaje przykłady zjawisk będących skutkiem działania siły · wyjaśnia, że pod wpływem stałej siły ciało porusza się ruchem jednostajnie przyspieszonym · na podstawie opisu przeprowadza doświadczenie mające wykazać zależność przyspieszenia od działającej siły · projektuje pod kierunkiem nauczyciela tabelę pomiarową do zapisywania wyników pomiarów podczas badania drugiej zasady dynamiki · stosuje do obliczeń związek między siłą, masą i przyspieszeniem · wskazuje w otaczającej rzeczywistości przykłady wykorzystywania II zasady dynamiki · analizuje zachowanie się ciał na podstawie drugiej zasady dynamiki · wnioskuje, jak zmienia się siła, gdy przyspieszenie zmniejszy się 2, 3 i więcej razy · wnioskuje, jak zmienia się siła, gdy przyspieszenie wzrośnie 2, 3 i więcej razy · wnioskuje o masie ciała, gdy pod wpływem danej siły przyspieszenie wzrośnie 2, 3 · rozróżnia pojęcia: masa i siła ciężkości · oblicza siłę ciężkości działającą na ciało na Ziemi · wymienia przykłady ciał oddziałujących na siebie · wskazuje przyczyny oporów ruchu · rozróżnia pojęcia: tarcie statyczne i tarcie kinetyczne · wymienia pozytywne i negatywne skutki tarcia
|
Uczeń: · planuje doświadczenie pozwalające badać zależność przyspieszenia od działającej siły · wykonuje doświadczenia w zespole · wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla przebiegu doświadczenia · analizuje wyniki pomiarów i je interpretuje · oblicza przyspieszenie ciała, korzystając z drugiej zasady dynamiki · rozwiązuje zadania wymagające łączenia wiedzy na temat ruchu jednostajnie przyspieszonego i drugiej zasady dynamiki · oblicza siłę ciężkości działającą na ciało znajdujące się np. na Księżycu · formułuje wnioski z obserwacji spadających ciał · wymienia warunki, jakie muszą być spełnione, aby ciało spadało swobodnie · wyjaśnia, na czym polega swobodny spadek ciał · określa sposób pomiaru sił wzajemnego oddziaływania ciał · rysuje siły wzajemnego oddziaływania ciał w prostych przypadkach, np. ciało leżące na stole, ciało wiszące na lince · wyodrębnia z tekstów opisujących wzajemne oddziaływanie ciał informacje kluczowe dla tego zjawiska, wskazuje jego praktyczne wykorzystanie · opisuje, jak zmierzyć siłę tarcia statycznego · omawia sposób badania, od czego zależy tarcie · uzasadnia, dlaczego stojący w autobusie pasażer traci równowagę, gdy autobus nagle rusza, nagle się zatrzymuje lub skręca · wyjaśnia dlaczego człowiek siedzący na krzesełku kręcącej się karuzeli odczuwa działanie pozornej siły nazywanej siłą odśrodkową
|
Uczeń: · rysuje wykres zależności przyspieszenia ciała od siły działającej na to ciało · rysuje wykres zależności przyspieszenia ciała od jego masy · planuje doświadczenie pozwalające badać zależność przyspieszenia od działającej siły · planuje doświadczenie pozwalające badać zależność przyspieszenia od masy ciała · formułuje hipotezę badawczą · bada doświadczalnie zależność przyspieszenia od masy ciała · porównuje sformułowane wyniki z postawionymi hipotezami · stosuje do obliczeń związek między siłą, masą i przyspieszeniem w trudniejszych sytuacjach · rozwiązuje zadania, w których trzeba obliczyć siłę wypadkową, korzystając z drugiej zasady dynamiki · rozwiązuje zadania problemowe z wykorzystaniem II zasady dynamiki i zależności drogi od czasu oraz prędkości od czasu w ruchu jednostajnie przyspieszonym · wyjaśnia, od czego zależy siła ciężkości działająca na ciało znajdujące się na powierzchni Ziemi · omawia zasadę działania wagi · wyjaśnia, dlaczego spadek swobodny ciał jest ruchem jednostajnie przyspieszonym · wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla tego, czy spadanie ciała można nazwać spadkiem swobodnym · rysuje siły działające na ciała w skomplikowanych sytuacjach, np. ciało leżące na powierzchni równi, ciało wiszące na lince i odchylone o pewien kąt · wyjaśnia zjawisko odrzutu, posługując się trzecią zasadą dynamiki · planuje i wykonuje doświadczenie dotyczące pomiaru siły tarcia statycznego i dynamicznego · formułuje wnioski na podstawie wyników doświadczenia · proponuje sposoby zmniejszania lub zwiększania siły tarcia w zależności od potrzeby · uzasadnia, dlaczego siły bezwładności są · omawia przykłady sytuacji, które możemy wyjaśnić za pomocą bezwładności ciał
|
ROZDZIAŁ IV. PRACA I ENERGIA |
|||
Uczeń: · wskazuje sytuacje, w których w fizyce jest wykonywana praca · wymienia jednostki pracy · rozróżnia wielkości dane i szukane · definiuje energię · wymienia źródła energii · wymienia jednostki energii potencjalnej · podaje przykłady ciał mających energię potencjalną ciężkości · wyjaśnia, które ciała mają energię kinetyczną · wymienia jednostki energii kinetycznej · podaje przykłady ciał mających energię kinetyczną · opisuje na przykładach przemiany energii potencjalnej w kinetyczną (i odwrotnie) · wskazuje, skąd organizm czerpie energię potrzebną do życia · wymienia przykłady paliw kopalnych, z których spalania uzyskujemy energię · wyjaśnia pojęcie mocy · wyjaśnia, jak oblicza się moc · wymienia jednostki mocy · szacuje masę przedmiotów użytych w doświadczeniu · wyznacza masę, posługując się wagą · rozróżnia dźwignie dwustronną i jednostronną · wymienia przykłady zastosowania dźwigni w swoim otoczeniu · wymienia zastosowania bloku nieruchomego · wymienia zastosowania kołowrotu
|
Uczeń: · wyjaśnia, jak obliczamy pracę mechaniczną · definiuje jednostkę pracy – dżul (1 J) · wskazuje, kiedy mimo działającej siły, nie jest wykonywana praca · oblicza pracę mechaniczną i wynik zapisuje wraz z jednostką · wylicza różne formy energii (np. energia kinetyczna, energia potencjalna grawitacji, energia potencjalna sprężystości) · rozwiązuje proste zadania, stosując wzór na pracę · posługuje się proporcjonalnością prostą do obliczania pracy · formułuje zasadę zachowania energii · wyjaśnia, które ciała mają energię potencjalną grawitacji · wyjaśnia, od czego zależy energia potencjalna grawitacji · porównuje energię potencjalną grawitacji tego samego ciała, ale znajdującego się na różnej wysokości nad określonym poziomem · wyznacza zmianę energii potencjalnej grawitacji i wynik zapisuje wraz z jednostką · porównuje energię potencjalną grawitacji różnych ciał, ale znajdujących się na tej samej wysokości nad określonym poziomem · wyznacza zmianę energii potencjalnej grawitacji · określa praktyczne sposoby wykorzystania energii potencjalnej grawitacji · opisuje wykonaną pracę jako zmianę energii potencjalnej · wyznacza doświadczalnie energię potencjalną grawitacji, korzystając z opisu doświadczenia · wyjaśnia, od czego zależy energia kinetyczna · porównuje energię kinetyczną tego samego ciała, ale poruszającego się z różną prędkością · porównuje energię kinetyczną różnych ciał, poruszających się z taką samą prędkością · wyznacza zmianę energii kinetycznej w typowych sytuacjach · określa praktyczne sposoby wykorzystania energii kinetycznej · wyjaśnia, dlaczego energia potencjalna grawitacji ciała spadającego swobodnie maleje, a kinetyczna rośnie · wyjaśnia, dlaczego energia kinetyczna ciała rzuconego pionowo w górę maleje, a potencjalna rośnie · opisuje, do jakich czynności życiowych człowiekowi jest potrzebna energia · wymienia jednostki, w jakich podajemy wartość energetyczną pokarmów · przelicza jednostki czasu · stosuje do obliczeń związek mocy z pracą i czasem, w którym ta praca została wykonana · porównuje pracę wykonaną w tym samym czasie przez urządzenia o różnej mocy · porównuje pracę wykonaną w różnym czasie przez urządzenia o tej samej mocy · przelicza energię wyrażoną w kilowatogodzinach na dżule i odwrotnie · wyznacza doświadczalnie warunek równowagi dźwigni dwustronnej · wyjaśnia, kiedy dźwignia jest w równowadze · porównuje otrzymane wyniki z oszacowanymi masami oraz wynikami uzyskanymi przy zastosowaniu wagi · wyjaśnia, w jakim celu i w jakich sytuacjach stosujemy maszyny proste · opisuje blok nieruchomy
|
Uczeń: · rozwiązuje proste zadania, stosując związek pracy z siłą i drogą, na jakiej została wykonana praca · wylicza różne formy energii · opisuje krótko różne formy energii · wymienia sposoby wykorzystania różnych form energii · posługuje się proporcjonalnością prostą do obliczenia energii potencjalnej ciała · rozwiązuje proste zadania z wykorzystaniem wzoru na energię potencjalną · rozwiązuje proste zadania z wykorzystaniem wzoru na energię kinetyczną · opisuje wpływ wykonanej pracy na zmianę energii kinetycznej · posługuje się pojęciem energii mechanicznej jako sumy energii potencjalnej i kinetycznej · stosuje zasadę zachowania energii mechanicznej do rozwiązywania prostych zadań rachunkowych i nieobliczeniowych · stosuje zasadę zachowania energii do rozwiązywania prostych zadań rachunkowych i nieobliczeniowych · wyjaśnia, gdzie należy szukać informacji o wartości energetycznej pożywienia · opisuje, do czego człowiekowi potrzebna jest energia · wyjaśnia potrzebę oszczędzania energii jako najlepszego działania w trosce o ochronę naturalnego środowiska człowieka · przelicza wielokrotności i podwielokrotności jednostek pracy i mocy · posługuje się pojęciem mocy do obliczania pracy wykonanej (przez urządzenie) · rozwiązuje proste zadania z wykorzystaniem wzoru na moc · stosuje prawo równowagi dźwigni do rozwiązywania prostych zadań · wyznacza masę przedmiotów, posługując się dźwignią dwustronną, linijką i innym ciałem o znanej masie · wyjaśnia zasadę działania dźwigni dwustronnej · rozwiązuje proste zadania, stosując prawo równowagi dźwigni · wyjaśnia działanie kołowrotu · wyjaśnia zasadę działania bloku nieruchomego
|
Uczeń: · wyjaśnia na przykładach, dlaczego mimo działania siły, nie jest wykonywana praca · opisuje przebieg doświadczenia pozwalającego wyznaczyć pracę, wyróżnia kluczowe kroki, sposób postępowania oraz wskazuje rolę użytych przyrządów · opisuje na wybranych przykładach przemiany energii · posługuje się informacjami pochodzącymi z różnych źródeł, w tym tekstów popularnonaukowych; wyodrębnia z nich kluczowe informacje dotyczące form energii · rozwiązuje nietypowe zadania, posługując się wzorem na energię potencjalną · przewiduje i ocenia niebezpieczeństwo związane z przebywaniem człowieka na dużych wysokościach · rozwiązuje nietypowe zadania z wykorzystaniem wzoru na energię kinetyczną · przewiduje i ocenia niebezpieczeństwo związane z szybkim ruchem pojazdów · rozwiązuje zadania problemowe (nieobliczeniowe) z wykorzystaniem poznanych praw i zależności · stosuje zasadę zachowania energii do rozwiązywania zadań nietypowych · stosuje zasadę zachowania energii do opisu zjawisk · opisuje negatywne skutki pozyskiwania energii z paliw kopalnych związane z niszczeniem środowiska i globalnym ociepleniem · wymienia źródła energii odnawialnej · rozwiązuje nietypowe zadania z wykorzystaniem wzoru na energię, pracę i moc · wyjaśnia, dlaczego dźwignię można zastosować do wyznaczania masy ciała · planuje doświadczenie (pomiar masy) · ocenia otrzymany wynik pomiaru masy · opisuje działanie napędu w rowerze
|
Rozdział V. Cząsteczki i ciepło |
|||
Uczeń · stwierdza, że wszystkie ciała są zbudowane z atomów lub cząsteczek · podaje przykłady świadczące o ruchu cząsteczek · opisuje pokaz ilustrujący zjawisko dyfuzji · podaje przykłady dyfuzji · nazywa stany skupienia materii · wymienia właściwości ciał stałych, cieczy i gazów · nazywa zmiany stanu skupienia materii · odczytuje z tabeli temperatury topnienia i wrzenia wybranych substancji · wyjaśnia zasadę działania termometru · posługuje się pojęciem temperatury · opisuje skalę temperatur Celsjusza · wymienia jednostkę ciepła właściwego · rozróżnia wielkości dane i szukane · mierzy czas, masę, temperaturę · zapisuje wyniki w formie tabeli · wymienia dobre i złe przewodniki ciepła · wymienia materiały zawierające w sobie powietrze, co czyni je dobrymi izolatorami · opisuje techniczne zastosowania materiałów izolacyjnych · mierzy temperaturę topnienia lodu · stwierdza, że temperatura topnienia i krzepnięcia dla danej substancji jest taka sama · odczytuje ciepło topnienia wybranych substancji z tabeli · podaje przykłady wykorzystania zjawiska parowania · odczytuje ciepło parowania wybranych substancji z tabeli · porównuje ciepło parowania różnych cieczy
|
Uczeń · podaje przykłady świadczące o przyciąganiu się cząsteczek · opisuje zjawisko napięcia powierzchniowego · demonstruje zjawisko napięcia powierzchniowego · opisuje budowę mikroskopową ciał stałych, cieczy i gazów · omawia budowę kryształów na przykładzie soli kamiennej · opisuje zjawiska topnienia, krzepnięcia, parowania, skraplania, sublimacji i resublimacji · posługuje się skalami temperatur (Celsjusza, Kelvina, Fahrenheita) · przelicza temperaturę w skali Celsjusza na temperaturę w skali Kelvina i odwrotnie · definiuje energię wewnętrzną ciała · definiuje przepływ ciepła · porównuje ciepło właściwe różnych substancji · wyjaśnia rolę użytych w doświadczeniu przyrządów · zapisuje wynik zgodnie z zasadami zaokrąglania oraz zachowaniem liczby cyfr znaczących wynikającej z dokładności pomiaru lub z danych · zapisuje wynik obliczeń jako przybliżony (z dokładnością do 2–3 cyfr znaczących) · porównuje wyznaczone ciepło właściwe wody z ciepłem właściwym odczytanym w tabeli · odczytuje dane z wykresu · rozróżnia dobre i złe przewodniki ciepła · informuje, że ciała o równej temperaturze pozostają w równowadze termicznej · definiuje konwekcję · opisuje przepływ powietrza w pomieszczeniach, wywołany zjawiskiem konwekcji · wyjaśnia, że materiał zawierający oddzielone od siebie porcje powietrza, zatrzymuje konwekcję, a przez to staje się dobrym izolatorem · demonstruje zjawisko topnienia · wyjaśnia, że ciała krystaliczne mają określoną temperaturę topnienia, a ciała bezpostaciowe – nie · odczytuje informacje z wykresu zależności temperatury od dostarczonego ciepła · definiuje ciepło topnienia · podaje jednostki ciepła topnienia · porównuje ciepło topnienia różnych substancji · opisuje zjawisko parowania · opisuje zjawisko wrzenia · definiuje ciepło parowania · podaje jednostkę ciepła parowania · demonstruje i opisuje zjawisko skraplania
|
Uczeń · wyjaśnia mechanizm zjawiska dyfuzji · opisuje doświadczenie ilustrujące zjawisko napięcia powierzchniowego · wyjaśnia przyczynę występowania zjawiska napięcia powierzchniowego · ilustruje istnienie sił spójności i w tym kontekście tłumaczy formowanie się kropli · wyjaśnia właściwości ciał stałych, cieczy i gazów w oparciu o ich budowę wewnętrzną · wyjaśnia, że dana substancja krystaliczna ma określoną temperaturę topnienia i wrzenia · wyjaśnia, że różne substancje mają różną temperaturę topnienia i wrzenia · wyjaśnia, od czego zależy energia wewnętrzna ciała · wyjaśnia, jak można zmienić energię wewnętrzną ciała · wyjaśnia, o czym informuje ciepło właściwe · posługuje się proporcjonalnością prostą do obliczenia ilości energii dostarczonej ciału · rozwiązuje proste zadania z wykorzystaniem wzoru na ilość dostarczonej energii · przelicza wielokrotności i podwielokrotności jednostek fizycznych · wyjaśnia rolę izolacji cieplnej · opisuje ruch wody w naczyniu wywołany zjawiskiem konwekcji · demonstruje zjawisko konwekcji · opisuje przenoszenie ciepła przez promieniowanie · wyjaśnia, że proces topnienia przebiega, gdy ciału dostarczamy energię w postaci ciepła i nie powoduje to zmiany jego temperatury · wyjaśnia, że w procesie krzepnięcia ciało oddaje energię w postaci ciepła · posługuje się pojęciem ciepła topnienia · wyjaśnia, że proces wrzenia przebiega, gdy ciału dostarczamy energię w postaci ciepła i nie powoduje to zmiany jego temperatury · rozwiązuje proste zadania z wykorzystaniem ciepła topnienia · posługuje się pojęciem ciepła parowania · rozwiązuje proste zadania z wykorzystaniem pojęcia ciepła parowania
|
Uczeń · wyjaśnia, kiedy cząsteczki zaczynają się odpychać · analizuje różnice w budowie mikroskopowej ciał stałych, cieczy i gazów · opisuje różnice w budowie ciał krystalicznych i bezpostaciowych · opisuje zmianę objętości ciał wynikającą ze zmiany stanu skupienia substancji · analizuje jakościowo związek między temperaturą a średnią energią kinetyczną (ruchu chaotycznego) cząsteczek · analizuje jakościowo zmiany energii wewnętrznej spowodowane wykonaniem pracy i przepływem ciepła · wyjaśnia znaczenie dużej wartości ciepła właściwego wody · opisuje przebieg doświadczenia polegającego na wyznaczeniu ciepła właściwego wody · wyznacza ciepło właściwe wody za pomocą czajnika elektrycznego lub grzałki o znanej mocy (przy założeniu braku strat) · analizuje treść zadań związanych z ciepłem właściwym · proponuje sposób rozwiązania zadania · rozwiązuje nietypowe zadania, łącząc wiadomości o cieple właściwym z wiadomościami o energii i mocy · szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku i ocenia na tej podstawie wartości obliczanych wielkości fizycznych · wyjaśnia przekazywanie energii w postaci ciepła w zjawisku przewodnictwa cieplnego; wskazuje, że nie następuje przekazywanie energii w postaci ciepła między ciałami o takiej samej temperaturze · bada zjawisko przewodnictwa cieplnego i określa, który z badanych materiałów jest lepszym przewodnikiem ciepła · wyjaśnia przepływ ciepła w zjawisku przewodnictwa cieplnego · wyjaśnia, na czym polega zjawisko konwekcji · wyjaśnia rolę zjawiska konwekcji dla klimatu naszej planety · przewiduje stan skupienia substancji na podstawie informacji odczytanych z wykresu zależności t(Q) · wyjaśnia, na czym polega parowanie · wyjaśnia, dlaczego parowanie wymaga dostarczenia dużej ilości energii
|
Rozdział VI. Ciśnienie i siła wyporu |
|||
Uczeń: · wymienia jednostki objętości · wyjaśnia, że menzurki różnią się pojemnością i dokładnością · wyjaśnia, jakie wielkości fizyczne trzeba znać, aby obliczyć gęstość · wymienia jednostki gęstości · odczytuje gęstości wybranych ciał z tabeli · rozróżnia dane i szukane · wymienia wielkości fizyczne, które musi wyznaczyć · zapisuje wyniki pomiarów w tabeli · oblicza średni wynik pomiaru · opisuje, jak obliczamy ciśnienie · wymienia jednostki ciśnienia · wymienia sytuacje, w których chcemy zmniejszyć ciśnienie · wymienia sytuacje, w których chcemy zwiększyć ciśnienie · stwierdza, że w naczyniach połączonych ciecz dąży do wyrównania poziomów · opisuje, jak obliczamy ciśnienie hydrostatyczne · odczytuje dane z wykresu zależności ciśnienia od wysokości słupa cieczy · stwierdza, że ciecz wywiera ciśnienie także na ścianki naczynia · wymienia praktyczne zastosowania prawa Pascala · stwierdza, że na ciało zanurzone w cieczy działa siła wyporu · mierzy siłę wyporu za pomocą siłomierza (dla ciała wykonanego z jednorodnej substancji · stwierdza, że siła wyporu działa także w gazach · wymienia zastosowania praktyczne siły wyporu powietrza · opisuje doświadczenie z rurką do napojów świadczące o istnieniu ciśnienia atmosferycznego · wskazuje, że do pomiaru ciśnienia atmosferycznego służy barometr · odczytuje dane z wykresu zależności ciśnienia atmosferycznego od wysokości
|
Uczeń: · wyjaśnia pojęcie objętości · przelicza jednostki objętości · szacuje objętość zajmowaną przez ciała · oblicza objętość ciał mających kształt prostopadłościanu lub sześcianu, stosując odpowiedni wzór matematyczny · wyznacza objętość cieczy i ciał stałych przy użyciu menzurki · zapisuje wynik pomiaru wraz z jego niepewnością · wyjaśnia, o czym informuje gęstość · porównuje gęstości różnych ciał · wybiera właściwe narzędzia pomiaru · wyznacza gęstość substancji, z jakiej wykonano przedmiot w kształcie regularnym, za pomocą wagi i przymiaru · wyznacza gęstość substancji, z jakiej wykonano przedmiot o nieregularnym kształcie, za pomocą wagi, cieczy i cylindra miarowego · porównuje otrzymany wynik z szacowanym · wyjaśnia, o czym informuje ciśnienie · definiuje jednostkę ciśnienia · wyjaśnia, w jaki sposób można zmniejszyć ciśnienie · wyjaśnia, w jaki sposób można zwiększyć ciśnienie · posługuje się pojęciem parcia · stosuje do obliczeń związek między parciem a ciśnieniem · demonstruje zależność ciśnienia hydrostatycznego od wysokości słupa cieczy · wyjaśnia, od czego zależy ciśnienie hydrostatyczne · opisuje, od czego nie zależy ciśnienie hydrostatyczne · rozpoznaje proporcjonalność prostą na podstawie wykresu zależności ciśnienia od wysokości słupa cieczy · stosuje do obliczeń związek między ciśnieniem hydrostatycznym a wysokością słupa cieczy i jej gęstością · demonstruje prawo Pascala · formułuje prawo Pascala · posługuje się prawem Pascala, zgodnie z którym zwiększenie ciśnienia zewnętrznego powoduje jednakowy przyrost ciśnienia w całej objętości cieczy i gazu · wyjaśnia działanie prasy hydraulicznej i hamulca hydraulicznego · posługuje się pojęciem ciśnienia w cieczach i gazach wraz z jednostką · demonstruje prawo Archimedesa · formułuje prawo Archimedesa · opisuje doświadczenie z piłeczką pingpongową umieszczoną na wodzie · porównuje siłę wyporu działającą w cieczach z siłą wyporu działającą w gazach · wykonuje doświadczenie, aby sprawdzić swoje przypuszczenia · demonstruje istnienie ciśnienia atmosferycznego · wyjaśnia rolę użytych przyrządów · opisuje, od czego zależy ciśnienie powietrza · wykonuje doświadczenie ilustrujące zależność temperatury wrzenia od ciśnienia
|
Uczeń: · przelicza jednostki objętości · szacuje objętość zajmowaną przez ciała · przelicza jednostki gęstości · posługuje się pojęciem gęstości do rozwiązywania zadań nieobliczeniowych · analizuje różnice gęstości substancji w różnych stanach skupienia wynikające z budowy mikroskopowej ciał stałych, cieczy i gazów · rozwiązuje proste zadania z wykorzystaniem zależności między masą, objętością i gęstością · projektuje tabelę pomiarową · opisuje doświadczenie ilustrujące różne skutki działania ciała na podłoże, w zależności od wielkości powierzchni styku · posługuje się pojęciem ciśnienia do wyjaśnienia zadań problemowych · rozwiązuje proste zadania z wykorzystaniem zależności między siłą nacisku, powierzchnią styku ciał i ciśnieniem · stosuje pojęcie ciśnienia hydrostatycznego do rozwiązywania zadań rachunkowych · posługuje się proporcjonalnością prostą do wyznaczenia ciśnienia cieczy lub wysokości słupa cieczy · opisuje doświadczenie ilustrujące prawo Pascala · rozwiązuje zadania rachunkowe, posługując się prawem Pascala i pojęciem ciśnienia · wyjaśnia, skąd się bierze siła wyporu · wyjaśnia pływanie ciał na podstawie prawa Archimedesa · oblicza siłę wyporu, stosując prawo Archimedesa · przewiduje wynik zaproponowanego doświadczenia dotyczącego prawa Archimedesa · oblicza ciśnienie słupa wody równoważące ciśnienie atmosferyczne · opisuje doświadczenie pozwalające wyznaczyć ciśnienie atmosferyczne w sali lekcyjnej · wyjaśnia działanie niektórych urządzeń, np. szybkowaru, przyssawki
|
Uczeń: · rozwiązuje nietypowe zadania związane z objętością ciał i skalą menzurek · planuje sposób wyznaczenia objętości bardzo małych ciał, np. szpilki, pinezki · szacuje masę ciał, znając ich gęstość i objętość · rozwiązuje trudniejsze zadania z wykorzystaniem zależności między masą, objętością i gęstością · planuje doświadczenie w celu wyznaczenia gęstości wybranej substancji · szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku pomiaru gęstości · porównuje otrzymany wynik z gęstościami substancji zamieszczonymi w tabeli i na tej podstawie identyfikuje materiał, z którego może być wykonane badane ciało · rozwiązuje nietypowe zadania z wykorzystaniem pojęcia ciśnienia · rozwiązuje zadania nietypowe z wykorzystaniem pojęcia ciśnienia hydrostatycznego · analizuje informacje pochodzące z tekstów popularnonaukowych i wyodrębnia z nich informacje kluczowe dla opisywanego zjawiska bądź problemu (np. z tekstów · rozwiązuje zadania problemowe, a do ich wyjaśnienia wykorzystuje prawo Pascala i pojęcie ciśnienia hydrostatycznego · analizuje i porównuje wartość siły wyporu działającą na piłeczkę wtedy, gdy ona pływa na wodzie, z wartością siły wyporu w sytuacji, gdy wpychamy piłeczkę pod wodę · analizuje siły działające na ciała zanurzone · wyjaśnia, dlaczego siła wyporu działająca na ciało zanurzone w cieczy jest większa od siły wyporu działającej na to ciało umieszczone w gazie · rozwiązuje typowe zadania rachunkowe, stosując prawo Archimedesa · proponuje sposób rozwiązania zadania · rozwiązuje trudniejsze zadania z wykorzystaniem prawa Archimedesa · wyjaśnia, dlaczego powietrze nas nie zgniata · wyjaśnia, dlaczego woda pod zmniejszonym ciśnieniem wrze w temperaturze niższej niż 100°C · posługuje się pojęciem ciśnienia atmosferycznego do rozwiązywania zadań problemowych
|
Kursywą oznaczono treści dodatkowe.
Wymagania na poszczególne oceny |
|||
konieczne |
podstawowe |
rozszerzające |
dopełniające |
dopuszczający |
dostateczny |
dobry |
bardzo dobry |
OZDZIAŁ I. ELEKTROSTATYKA i PRĄD ELEKTRYCZNY |
|||
Uczeń • demonstruje zjawisko elektryzowania ciał przez potarcie • wymienia rodzaje ładunków elektry-cznych • wyjaśnia, jakie ładunki się odpychają, a jakie przyciągają • podaje jednostkę ładunku • demonstruje zjawisko elektryzowania ciał przez dotyk ciałem naelektryzowanym • podaje jednostkę ładunku elektrycznego • podaje przykłady przewodników i izo-latorów • rozróżnia materiały, dzieląc je na przewodniki i izolatory • wykazuje doświadczalnie, że ciało naelektryzowane przyciąga drobne przedmioty nienaelektryzowane • wymienia źródła napięcia • stwierdza, że prąd elektryczny płynie tylko w obwodzie zamkniętym • podaje przykłady praktycznego wyko-rzystania przepływu prądu w cieczach • podaje przykłady przepływu prądu w zjonizowanych gazach, wykorzy-stywane lub obserwowane w życiu codziennym • wyjaśnia, jak należy się zachowywać w czasie burzy • wymienia jednostki napięcia i natężenia prądu • rozróżnia wielkości dane i szukane • wskazuje formy energii, na jakie jest zamieniana energia elektryczna • wyjaśnia, w jaki sposób oblicza się pracę prądu elektrycznego • wyjaśnia, w jaki sposób oblicza się moc urządzeń elektrycznych • wymienia jednostki pracy i mocy • nazywa przyrządy służące do pomiaru napięcia elektrycznego i natężenia prądu elektrycznego • określa zakres pomiarowy mierników elektrycznych (woltomierza i amperomierza) • podaje przykłady równoległego połą-czenia odbiorników energii elektrycznej |
Uczeń • opisuje budowę atomu • wyjaśnia, na czym polega zjawisko elektryzowania ciał przez potarcie • wyjaśnia, od czego zależy siła elektry-czna występująca między naelektryzo-wanymi ciałami • opisuje elektryzowanie ciał przez dotyk ciałem naelektryzowanym • wyjaśnia, na czym polega zjawisko elektryzowania ciał • wyjaśnia różnicę między przewodni-kiem a izolatorem • opisuje przemieszczanie się ładunków w przewodnikach pod wpływem oddziaływania ładunku zewnętrznego • stosuje pojęcie indukcji elektrostatycznej • informuje, że siły działające między cząsteczkami to siły elektryczne • opisuje przepływ prądu w przewodnikach jako ruch elektronów • rysuje schematy obwodów elektrycznych, stosując umowne symbole graficzne • odróżnia kierunek przepływu prądu od kierunku ruchu elektronów • wyjaśnia, jak powstaje jon dodatni, a jak – jon ujemny • wyjaśnia, na czym polega przepływ prądu elektrycznego w cieczach • wyjaśnia, na czym polega jonizacja powietrza • wyjaśnia, na czym polega przepływ prądu elektrycznego w gazach • definiuje napięcie elektryczne • definiuje natężenie prądu elektrycznego • posługuje się pojęciem mocy do obliczania pracy wykonanej (przez urządzenie) • oblicza koszt zużytej energii elektrycznej • porównuje pracę wykonaną w tym samym czasie przez urządzenia o różnej mocy • określa dokładność mierników elektry-cznych (woltomierza i amperomierza) • mierzy napięcie elektryczne i natężenie prądu, elektrycznego, włączając odpowiednio mierniki do obwodu • podaje niepewność pomiaru napięcia elektrycznego i natężenia prądu elektrycznego • wyjaśnia, jakie napięcie elektryczne uzyskujemy, gdy baterie połączymy szeregowo |
Uczeń • opisuje jakościowo oddziaływanie ładunków jednoimiennych i różnoi-miennych • przelicza podwielokrotności jednostki ładunku • stosuje zasadę zachowania ładunku do wyjaśniania zjawiska elektryzowania ciał przez potarcie • stosuje zasadę zachowania ładunku do wyjaśniania zjawiska elektryzowania ciał przez dotyk ciałem naelektryzo-wanym • opisuje budowę elektroskopu • wyjaśnia, do czego służy elektroskop • opisuje budowę metalu (przewodnika) • wykazuje doświadczalnie różnice między elektryzowaniem metali i izolatorów • wyjaśnia, w jaki sposób ciało naele-ktryzowane przyciąga ciało obojętne • wyjaśnia, na czym polega zwarcie • buduje proste obwody elektryczne według zadanego schematu • opisuje doświadczenie wykazujące, że niektóre ciecze przewodzą prąd ele-ktryczny • wyjaśnia, do czego służy piorunochron • posługuje się pojęciem napięcia ele-ktrycznego jako wielkości określającej ilość energii potrzebnej do przeniesienia jednostkowego ładunku w obwodzie • przelicza wielokrotności i podwielokro-tności jednostek napięcia elektrycznego i natężenia prądu elektrycznego • przelicza wielokrotności i podwielokro-tności jednostek pracy i mocy • przelicza dżule na kilowatogodziny, a kilowatogodziny na dżule • stosuje do obliczeń związki między pracą i mocą prądu elektrycznego • rozwiązuje proste zadania, wykorzy-stując wzory na pracę i moc prądu elektrycznego • rysuje schemat obwodu służącego do pomiaru napięcia elektrycznego i natężenia prądu elektrycznego • montuje obwód elektryczny według podanego schematu • stosuje do pomiarów miernik uniwersalny • oblicza moc żarówki na podstawie pomiarów • rysuje schemat szeregowego połącze-nia odbiorników energii elektrycznej • rysuje schemat równoległego połącze-nia odbiorników energii elektrycznej |
Uczeń • analizuje kierunek przemieszczania się elektronów podczas elektryzowania ciał przez potarcie • bada za pomocą próbnika napięcia znak ładunku zgromadzonego na naelektryzowanym ciele • analizuje kierunek przemieszczania się elektronów podczas elektryzowania ciał przez potarcie i dotyk • posługuje się pojęciem ładunku elektry-cznego jako wielokrotności ładunku elementarnego • opisuje przemieszczanie się ładunków w izolatorach pod wpływem oddziały-wania ładunku zewnętrznego • wyjaśnia, dlaczego ciała naelektryzo-wane przyciągają nienaelektryzowane przewodniki • wyjaśnia, dlaczego ciała naelektryzo-wane przyciągają nienaelektryzowane izolatory • wskazuje analogie między zjawiskami, porównując przepływ prądu z przepły-wem wody • wykrywa doświadczalnie, czy dana substancja jest izolatorem, czy prze-wodnikiem • przewiduje wynik doświadczenia wykazującego, że niektóre ciecze przewodzą prąd elektryczny • opisuje przesyłanie sygnałów z narządów zmysłu do mózgu • rozwiązuje zadania, wykorzystując pojęcie pojemności akumulatora • analizuje schemat przedstawiający wielkości natężenia prądu elektry-cznego oraz napięcia elektrycznego spotykane w przyrodzie i wykorzystywa-ne w urządzeniach elektrycznych • analizuje schemat przedstawiający moc urządzeń elektrycznych • analizuje koszty eksploatacji urządzeń elektrycznych o różnej mocy • wymienia sposoby oszczędzania energii elektrycznej • wymienia korzyści dla środowiska natu-ralnego wynikające ze zmniejszenia zużycia energii elektrycznej • planuje doświadczenie, którego celem jest wyznaczenie mocy żarówki • projektuje tabelę pomiarów • zapisuje wynik pomiaru, uwzględniając niepewność pomiaru • uzasadnia, że przez odbiorniki połączo-ne szeregowo płynie prąd o takim samym natężeniu • wyjaśnia, że napięcia elektryczne na odbiornikach połączonych szeregowo sumują się • wyjaśnia, dlaczego przy równoległym łączeniu odbiorników jest na nich jednakowe napięcie elektryczne • wyjaśnia, dlaczego przy równoległym łączeniu odbiorników prąd z głównego przewodu rozdziela się na poszcze-gólne odbiorniki (np. posługując się analogią hydrodynamiczną) |
• ROZDZIAŁ II. ELEKTRYCZNOŚĆ i MAGNETYZM |
|||
Uczeń • opisuje sposób obliczania oporu ele-ktrycznego • podaje jednostkę oporu elektrycznego • mierzy napięcie elektryczne i natężenie prądu elektrycznego • zapisuje wyniki pomiaru napięcia elektry-cznego i natężenia prądu elektrycznego w tabeli • odczytuje dane z wykresu zależności I(U) • podaje wartość napięcia skutecznego w domowej sieci elektrycznej • wymienia rodzaje energii, na jakie zamieniana jest energia elektryczna • wymienia miejsca (obiekty), którym szczególnie zagrażają przerwy w dosta-wie energii • wyjaśnia, do czego służą bezpieczniki i co należy zrobić, gdy bezpiecznik rozłączy obwód elektryczny • informuje, że każdy magnes ma dwa bieguny • nazywa bieguny magnetyczne magne-sów stałych • informuje, że w żelazie występują do-meny magnetyczne • podaje przykłady zastosowania mag-nesów • demonstruje zachowanie igły magnetycznej w pobliżu magnesu • opisuje budowę elektromagnesu • podaje przykłady zastosowania elektro-magnesów • informuje, że magnes działa na prze-wodnik z prądem siłą magnetyczną • podaje przykłady zastosowania silników zasilanych prądem stałym |
Uczeń • informuje, że natężenie prądu płyną-cego przez przewodnik (przy stałej temperaturze) jest proporcjonalne do przyłożonego napięcia • oblicza natężenie prądu elektrycznego lub napięcie elektryczne, posługując się proporcjonalnością prostą • buduje obwód elektryczny • oblicza opór elektryczny, wykorzystując wyniki pomiaru napięcia elektrycznego i natężenia prądu elektrycznego • oblicza opór elektryczny na podstawie wykresu zależności I(U) • rozpoznaje proporcjonalność prostą na podstawie wykresu zależności I(U) • wyjaśnia, dlaczego nie wolno dotykać przewodów elektrycznych pod napięciem • zapisuje dane i szukane w rozwiązywa-nych zadaniach • wyjaśnia, do czego służą zasilacze awaryjne • wskazuje skutki przerwania dostaw energii elektrycznej do urządzeń o kluczowym znaczeniu • opisuje oddziaływanie magnesów • wskazuje bieguny magnetyczne Ziemi • opisuje działanie elektromagnesu • wyjaśnia rolę rdzenia w elektromagnesie • opisuje budowę silnika elektrycznego |
Uczeń • posługuje się pojęciem oporu elektry-cznego jako własnością przewodnika • przelicza wielokrotności i podwielokro-tności jednostki oporu elektrycznego • stosuje do obliczeń związek między napięciem elektrycznym a natężeniem prądu i oporem elektrycznym • rysuje schemat obwodu elektrycznego • sporządza wykres zależności natężenia prądu elektrycznego od napięcia elektrycznego • porównuje obliczone wartości oporu elektrycznego • wyjaśnia, do czego służy uziemienie • opisuje zasady postępowania przy porażeniu elektrycznym • rozwiązuje zadania, w których konieczne jest połączenie wiadomości o przepły-wie prądu elektrycznego i o cieple • przewiduje, czy przy danym obciążeniu bezpiecznik rozłączy obwód elektryczny • opisuje zasadę działania kompasu • opisuje zachowanie igły magnetycznej w pobliżu przewodnika z prądem • opisuje wzajemne oddziaływanie magnesów z elektromagnesami • wyjaśnia działanie silnika elektrycznego prądu stałego |
Uczeń • wyjaśnia, co jest przyczyną istnienia oporu elektrycznego • wyjaśnia, co to jest opornik elektryczny; posługuje się jego symbolem graficznym • planuje doświadczenie, którego celem jest wyznaczenie oporu elektrycznego • projektuje tabelę pomiarów • wyjaśnia, co to znaczy, że w domowej sieci elektrycznej istnieje napięcie przemienne • rozwiązuje zadania, w których konieczne jest połączenie wiadomości o przepły-wie prądu elektrycznego ze znajomo-ścią praw mechaniki • rozwiązuje zadania obliczeniowe, posługując się pojęciem sprawności urządzenia • wyjaśnia, do czego służą wyłączniki różnicowoprądowe • oblicza, czy dany bezpiecznik wyłączy prąd, znając liczbę i moc włączonych urządzeń elektrycznych • wyjaśnia, dlaczego w pobliżu magnesu żelazo też staje się magnesem • wyjaśnia, dlaczego nie mogą istnieć pojedyncze bieguny magnetyczne • wyjaśnia przyczynę namagnesowania magnesów trwałych • opisuje doświadczenie, w którym energia elektryczna zamienia się w energię mechaniczną |
• ROZDZIAŁ III. DRGANIA i FALE |
|||
Uczeń • wskazuje położenie równowagi ciała w ruchu drgającym • nazywa jednostki: amplitudy, okresu i częstotliwości • podaje przykłady drgań mechanicznych • mierzy czas wahnięć wahadła (np. dzie-sięciu), wykonując kilka pomiarów • oblicza okres drgań wahadła, wykorzy-stując wynik pomiaru czasu • informuje, że z wykresu zależności poło-żenia wahadła od czasu można odczytać amplitudę i okres drgań • podaje przykłady fal • odczytuje z wykresu zależności x(t) amplitudę i okres drgań • odczytuje z wykresu zależności y(x) amplitudę i długość fali • podaje przykłady ciał, które są źródłami dźwięków • demonstruje dźwięki o różnych częstotli-wościach (z wykorzystaniem drgającego przedmiotu lub instrumentu muzyczne-go) • wytwarza dźwięk głośniejszy i cichszy od danego dźwięku za pomocą dowolnego ciała drgającego lub instrumentu muzycznego • rozróżnia: dźwięki słyszalne, ultradźwięki i infradźwięki • stwierdza, że fala elektromagnetyczna może się rozchodzić w próżni • stwierdza, że w próżni wszystkie rodzaje fal elektromagnetycznych rozchodzą się z jednakową prędkością • podaje przykłady zjawiska rezonansu mechanicznego |
Uczeń • definiuje: amplitudę, okres i częstotliwość drgań • oblicza średni czas ruchu wahadła na podstawie pomiarów • wyznacza okres i częstotliwość drgań ciężarka zawieszonego na sprężynie • wyznacza: amplitudę, okres i częstotliwość drgań na podstawie wykresu zależności położenia od czasu • wymienia różne rodzaje drgań • wskazuje punkty toru, w których wahadło osiąga największą i najmniejszą (zerową) energię potencjalną grawitacji • wskazuje punkty toru, w których wahadło osiąga największą i najmniejszą (zerową) energię kinetyczną • opisuje falę, posługując się pojęciami: amplitudy, okresu, częstotliwości, pręd-kości i długości fali • posługuje się pojęciem prędkości rozchodzenia się fali • stwierdza, że prędkość rozchodzenia się dźwięku zależy od rodzaju ośrodka • porównuje prędkości dźwięków w różnych ośrodkach • wymienia wielkości fizyczne, od których zależy wysokość dźwięku • wytwarza dźwięki o częstotliwości większej i mniejszej od częstotliwości danego dźwięku za pomocą dowol-nego ciała drgającego lub instrumentu muzycznego • wymienia wielkości fizyczne, od których zależy głośność dźwięku • podaje przykłady źródeł: dźwięków słyszalnych, ultradźwięków i infradźwię-ków oraz ich zastosowań • wyjaśnia, że fale elektromagnetyczne różnią się częstotliwością (i długością) • podaje przybliżoną prędkość fal elektromagnetycznych w próżni • informuje, że każde ciało wysyła promieniowanie cieplne • opisuje doświadczenie ilustrujące zjawisko ugięcia fali na wodzie • opisuje doświadczenie ilustrujące zjawisko rezonansu mechanicznego |
Uczeń • opisuje ruch okresowy wahadła matematycznego • zapisuje wynik obliczenia jako przybliżony • oblicza częstotliwość drgań wahadła • opisuje ruch ciężarka zawieszonego na sprężynie • analizuje siły działające na ciężarek zawieszony na sprężynie w kolejnych fazach jego ruchu • wyjaśnia, dlaczego nie mierzymy czasu jednego drgania, lecz 10, 20 lub 30 drgań • odczytuje z wykresu położenie wahadła w danej chwili (i odwrotnie) • wyjaśnia, na jakich etapach ruchu wahadła energia potencjalna rośnie, a na jakich – maleje • wyjaśnia, na jakich etapach ruchu wahadła energia kinetyczna rośnie, a na jakich – maleje • wskazuje punkty toru, w których ciało osiąga największą i najmniejszą (zerową) energię kinetyczną • stosuje do obliczeń zależność między długością fali, prędkością i okresem (wraz z jednostkami) • wyjaśnia, dlaczego dźwięk nie może się rozchodzić w próżni • oblicza czas lub drogę pokonywaną przez dźwięk w różnych ośrodkach • bada oscylogramy fal dźwiękowych (z wykorzystaniem różnych technik) • porównuje dźwięki na podstawie wykresów zależności x(t) • wyjaśnia, na czym polega echolokacja • stosuje do obliczeń zależność między długością fali, prędkością i okresem • informuje, że promieniowanie cieplne jest falą elektromagnetyczną • stwierdza, że ciała ciemne pochłaniają więcej promieniowania niż ciała jasne • opisuje doświadczenie ilustrujące zjawisko interferencji fal na wodzie • wyjaśnia zjawisko interferencji fal • informuje, że zjawisko dyfrakcji i interferencji dotyczy zarówno fal dźwiękowych, jak i elektromagnetycznych • wyjaśnia zjawisko rezonansu mechanicznego |
Uczeń • wyznacza doświadczalnie kształt wykresu zależności położenia wahadła od czasu • analizuje przemiany energii w ruchu wahadła matematycznego, stosując zasadę zachowania energii • analizuje przemiany energii w ruchu ciała pod wpływem siły sprężystości (wagonik poruszający się bez tarcia po poziomym torze) • wskazuje punkty toru, w których ciało osiąga największą i najmniejszą (zerową) energię potencjalną sprężystości • opisuje mechanizm przekazywania drgań z jednego do drugiego punktu ośrodka w przypadku fal na napiętej linie • opisuje rozchodzenie się fali mecha-nicznej jako proces przekazywania energii bez przenoszenia materii • opisuje mechanizm przekazywania drgań z jednego do drugiego punktu ośrodka podczas rozchodzenia się fal dźwiękowych w powietrzu • opisuje sposoby wytwarzania dźwięku w instrumentach muzycznych, głośni-kach itd. • samodzielnie przygotowuje komputer do obserwacji oscylogramów dźwięków • rysuje wykresy fal dźwiękowych różniących się wysokością • nazywa rodzaje fal elektromagnetycznych (radiowe, mikrofale, promieniowanie podczerwone, światło widzialne, promie-niowanie nadfioletowe, promieniowa-nie rentgenowskie i promieniowanie gamma) • podaje przykłady zastosowania różnych rodzajów fal elektromagnety-cznych • informuje, że częstotliwość fali wysyłanej przez ciało zależy od jego temperatury • wyjaśnia, jakie ciała bardziej się nagrzewają, jasne czy ciemne • wyjaśnia zjawisko efektu cieplarnianego • wyjaśnia zjawisko dyfrakcji fali • wymienia cechy wspólne i różnice w rozchodzeniu się fal mechanicznych i elektromagnetycznych • wyjaśnia rolę rezonansu w konstrukcji i działaniu instrumentów muzycznych • podaje przykłady rezonansu fal elektro-magnetycznych |
ROZDZIAŁ IV. OPTYKA |
|||
Uczeń • wymienia przykłady ciał, które są źródłami światła • wyjaśnia, co to jest promień światła • wymienia rodzaje wiązek światła • wyjaśnia, dlaczego widzimy • wskazuje w otoczeniu ciała przezroczy-ste i nieprzezroczyste • wskazuje kąt padania i kąt załamania światła • wskazuje sytuacje, w jakich można obserwować załamanie światła • wskazuje oś optyczną soczewki • rozróżnia po kształcie soczewki skupiającą i rozpraszającą • wskazuje praktyczne zastosowania soczewek • posługuje się lupą • rysuje symbol soczewki i oś optyczną, zaznacza ogniska • wymienia cechy obrazu wytworzonego przez soczewkę oka • opisuje budowę aparatu fotograficznego • wymienia cechy obrazu otrzymywanego w aparacie fotograficznym • posługuje się pojęciami kąta padania i kąta odbicia światła • rysuje dalszy bieg promieni świetlnych padających na zwierciadło, zaznacza kąt padania i kąt odbicia światła • wymienia zastosowania zwierciadeł płaskich • opisuje zwierciadło wklęsłe • wymienia zastosowania zwierciadeł wklęsłych • opisuje zwierciadło wypukłe • wymienia zastosowania zwierciadeł wypukłych • opisuje światło białe jako mieszaninę barw (fal o różnych częstotliwościach) • wymienia podstawowe barwy światła • informuje, w jaki sposób uzyskuje się barwy w telewizji kolorowej i monito-rach komputerowych |
Uczeń • demonstruje zjawisko prostoliniowego rozchodzenia się światła • opisuje doświadczenie, w którym można otrzymać cień i półcień • opisuje budowę i zasadę działania kamery obskury • opisuje różnice między ciałem przezroczy-stym a ciałem nieprzezroczystym • wyjaśnia, na czym polega zjawisko załamania światła • demonstruje zjawisko załamania światła na granicy ośrodków • posługuje się pojęciami: ogniska i ogniskowej soczewki • oblicza zdolność skupiającą soczewki • tworzy na ekranie ostry obraz przedmiotu za pomocą soczewki skupiającej, odpowiednio dobierając doświadczal-nie położenie soczewki i przedmiotu • nazywa cechy obrazu wytworzonego przez soczewkę, gdy odległość przed-miotu od soczewki jest większa od jej ogniskowej • rysuje promienie konstrukcyjne (wycho-dzące z przedmiotu ustawionego przed soczewką) • nazywa cechy uzyskanego obrazu • wymienia cechy obrazu tworzonego przez soczewkę rozpraszającą • wyjaśnia, dlaczego jest możliwe ostre widzenie przedmiotów dalekich i bliskich • wyjaśnia rolę źrenicy oka • bada doświadczalnie zjawisko odbicia światła • nazywa cechy obrazu powstałego w zwierciadle płaskim • posługuje się pojęciami ogniska i ogniskowej zwierciadła • opisuje skupianie się promieni w zwierciadle wklęsłym • posługuje się pojęciami ogniska pozornego i ogniskowej zwierciadła • wymienia zastosowania lunety • wymienia zastosowania mikroskopu • demonstruje rozszczepienie światła białego w pryzmacie (jako potwierdzenie, że światło białe jest mieszaniną barw) • opisuje światło lasera jako światło jednobarwne • demonstruje brak rozszczepienia światła lasera w pryzmacie (jako potwierdzenie, że światło lasera jest jednobarwne) • informuje, że dodając trzy barwy: niebieską, czerwoną i zieloną, w różnych proporcjach, możemy otrzymać światło o dowolnej barwie • informuje, że z podstawowych kolorów farb uzyskuje się barwy w druku i drukarkach komputerowych |
Uczeń • przedstawia graficznie tworzenie cienia i półcienia (przy zastosowaniu jednego lub dwóch źródeł światła) • rozwiązuje zadania, wykorzystując własności trójkątów podobnych • opisuje jakościowo zjawisko załamania światła na granicy dwóch ośrodków różniących się prędkością rozchodzenia się światła • rysuje dalszy bieg promieni padających na soczewkę równolegle do jej osi optycznej • porównuje zdolności skupiające soczewek na podstawie znajomości ich ogniskowych (i odwrotnie) • opisuje doświadczenie, w którym za pomocą soczewki skupiającej otrzymu-jemy na ekranie ostry obraz przedmiotu • wyjaśnia zasadę działania lupy • rysuje konstrukcyjnie obraz tworzony przez lupę • nazywa cechy obrazu wytworzonego przez lupę • rysuje konstrukcyjnie obraz tworzony przez soczewkę rozpraszającą • wyjaśnia pojęcia dalekowzroczności i krótkowzroczności • porównuje działanie oka i aparatu fotograficznego • wyjaśnia działanie światełka odblaskowego • rysuje konstrukcyjnie obrazy pozorne wytworzone w zwierciadle płaskim • rysuje konstrukcyjnie obrazy wytworzone przez zwierciadła wklęsłe • wymienia cechy obrazu wytworzonego przez zwierciadła wklęsłe • opisuje bieg promieni odbitych od zwierciadła wypukłego • demonstruje powstawanie obrazów za pomocą zwierciadła wypukłego • rysuje konstrukcyjnie obrazy wytworzone przez zwierciadła wypukłe • wymienia cechy obrazu wytworzonego przez zwierciadła wypukle • opisuje budowę lunety • opisuje budowę mikroskopu • opisuje zjawisko rozszczepienia światła za pomocą pryzmatu • wymienia barwę światła, która po przej-ściu przez pryzmat najmniej odchyla się od pierwotnego kierunku, oraz barwę, która odchyla się najbardziej • wymienia zjawiska obserwowane w przyrodzie, a powstałe w wyniku rozszczepienia światła • bada za pomocą pryzmatu, czy światło, które widzimy, powstało w wyniku zmieszania barw • informuje, że z połączenia światła niebieskiego i zielonego otrzymujemy cyjan, a z połączenia światła niebies-kiego i czerwonego – magentę • wymienia podstawowe kolory farb |
Uczeń • wyjaśnia powstawanie obszarów cienia i półcienia za pomocą prostoliniowego rozchodzenia się światła w ośrodku jednorodnym • buduje kamerę obskurę i wyjaśnia, do czego ten wynalazek służył w przeszłości • wyjaśnia, dlaczego niektóre ciała wydają się jaśniejsze, a inne ciemniejsze • rysuje bieg promienia przechodzącego z jednego ośrodka przezroczystego do drugiego (jakościowo, znając prędkość rozchodzenia się światła w tych ośrod-kach); wskazuje kierunek załamania • wyjaśnia, na czym polega zjawisko fatamorgany • opisuje bieg promieni równoległych do osi optycznej, przechodzących przez soczewki skupiającą i rozpraszającą • rozróżnia soczewki skupiające i rozpra-szające, znając ich zdolności skupiające • wyjaśnia pojęcia obrazu rzeczywistego i obrazu pozornego • rysuje konstrukcyjnie obrazy wytworzo-ne przez soczewkę w sytuacjach nietypowych (z zastosowaniem skali) • rozwiązuje zadania dotyczące tworze-nia obrazu przez soczewkę rozpraszającą (metodą graficzną, z zastosowaniem skali) • wyjaśnia, w jaki sposób w oczach różnych zwierząt powstaje ostry obraz • opisuje rolę soczewek w korygowaniu wad wzroku • analizuje bieg promieni wychodzących z punktu w różnych kierunkach, a nastę-pnie odbitych od zwierciadła płaskiego • opisuje zjawisko rozproszenia światła przy odbiciu od powierzchni chropowatej • wyjaśnia powstawanie obrazu pozornego w zwierciadle płaskim (wykorzystując prawo odbicia) • analizuje bieg promieni wychodzących z punktu w różnych kierunkach, a nastę-pnie odbitych od zwierciadła wklęsłego • analizuje bieg promieni wychodzących z punktu w różnych kierunkach, a nastę-pnie odbitych od zwierciadła wypukłego • opisuje powstawanie obrazu w lunecie • opisuje powstawanie obrazu w mikroskopie • porównuje obrazy uzyskane w lunecie i mikroskopie • wyjaśnia, z czego wynika barwa nieprzezroczystego przedmiotu • wyjaśnia, z czego wynika barwa ciała przezroczystego • wyjaśnia mechanizm widzenia barw • odróżnia mieszanie farb od składania barw światła |
“Prawdziwie wielki jest ten człowiek, który chce się czegoś nauczyć”
32-731 Żegocina
Łąkta Górna 304